Ik heb een opdracht, dus ik ben

Recensie van Abraham J. Heschel, Wie is de mens. Uit het Engels vertaald door Marianne van Reenen. Skandalon, 172 blz.

3 sterren


De schrijver

Abraham Joshua Heschel (1907-1972) stamde uit een vooraanstaand Poolse-joods geslacht van chassidische rabbijnen. Ook hij werd opgeleid tot rabbijn, in Berlijn, waar hij tevens filosofie studeerde en zijn proefschrift ‘Das prophetische Bewusstsein’ schreef, waarvoor hij in Duitsland na de machtsovername van de nationaalsocialisten echter geen uitgever kon vinden. Hij volgde in 1937 Martin Buber op als directeur van het Jüdische Lehrhaus in Frankfurt; een jaar later werd hij opgepakt door de Gestapo en uitgewezen naar Polen. In 1939 week hij net op tijd voor de Duitse inval in Polen uit naar Londen en vervolgens New York, waar hij aan het Jewish Theological Seminary vanaf 1946 hoogleraar joodse ethiek en mystiek was. Daarnaast zette hij zich in voor de interreligieuze dialoog en zij-aan-zij met Martin Luther King voor de burgerrechtenbeweging. Lees verder

Atheïst Primo Levi over God

Recensie van JOYCE RONDAIJ, PRIMO LEVI NA GOD. VERHALEN VAN EEN NIEUWE BIJBEL. Verbum, 256 blz.

Vier sterren


De schrijver

Joyce Rondaij (1990) is theoloog en promoveerde eind vorig jaar aan de Protestantse Theologische Universiteit op de theologische en filosofische dimensies in het werk van Primo Levi (1919-1987), de Joods-Italiaanse schrijver en scheikundige die Auschwitz overleefde. Haar Engelstalige proefschrift heeft ze nu vertaald en bewerkt voor een Nederlands publiek.

De thematiek

Primo Levi’s ‘Is dit een mens’ (1947) en ‘Het respijt’ (1963) zijn nog altijd twee van de indrukwekkendste verhalen uit de vorige eeuw, over hoe in de kampen het besef van menselijkheid verloren ging en vervolgens Levi’s maandenlange, ommelandse reis terug naar Turijn, nadat de Russen Auschwitz bevrijd hadden. Lees verder

Jezus in de Koran: wel een profeet maar zeker geen god

Recensie van Eduard Verhoef, Jezus in christendom en islam. Skandalon, 124 blz.

Vier sterren


De schrijver

Eduard Verhoef (1943) studeerde theologie en semitische talen en promoveerde indertijd op de oudtestamentische citaten in Paulus’ brief aan de Galaten. Na een loopbaan als gereformeerd predikant ging hij Arabisch studeren. Dat liep in 2015 uit op een goed ontvangen vertaling van de Koran en een uitleg daarbij. Lees verder

Dementie stelt ons voor de kernvragen van leven en geloof

Recensie van Tim van Iersel, Godvergeten. Gedachten over geloof en dementie. KokBoekencentrum, 92 blz.

vijf sterren


Kaft Van IerselDe schrijver

Ethicus en ‘dementiedominee’ Tim van Iersel (1983) werkt als geestelijk verzorger van de voornamelijk demente bewoners in een Zuid-Hollands woonzorgcentrum. Daar begeleidt hij ook vrijwilligers en mantelzorgers; vorig jaar verscheen voor verpleegkundigen in opleiding zijn boekje ‘Dilemma’s bij dementie. Waarden wegen voor goede zorg’. Als predikant heeft hij een bijzondere opdracht van de Protestantse Kerk in Nederland voor de zorg voor mensen met dementie. Verder geeft hij pastorale nascholingscursussen aan de Theologische Universiteit Kampen, schrijft hij voor de site dementie.nl en zit hij als ethicus in de landelijke toetsingscommissie euthanasie. Lees verder

Met Hermes toch maar weer op theevisite

Recensie van JAN PRIJ, GOD EN GELD. Klement, 210 blz.

vier sterren


Kaft Prij God en geldDe schrijver

Jan Prij is econoom, filosoof, lekenpreker en redactiesecretaris van Christen Democratische Verkenningen, een kwartaaltijdschrift dat het geheugen en geweten van het CDA wil zijn. Op zoek naar ‘het verhaal achter te feiten’ heeft Prij al heel wat artikelen, lezingen en essays op zijn naam staan, onder meer voor de Bilderbergconferentie. Twaalf daarvan heeft hij nu dan samengeraapt en bewerkt voor zijn eerste echte boek, ‘God en geld’.

De thematiek

Hermeneutiek, daar draait het om in dit boek. Zo’n geleerd woord waar je vaak over struikelt in theologische geschriften en dat ik dan altijd weer even moet opzoeken. Lees verder

De God van Spinoza

Recensie van TON DE KOK, GOD VOOR NIET-GELOVIGEN. DE GOD VAN SPINOZA. Thoth, 128 blz.

Drie sterren


Kaft De Kok SpinozaDe schrijver

Ton de Kok (1942) was ooit marinier en ging na een studie Russisch aan het werk voor de inlichtingendienst. Tussen 1983 en 1994 zat hij voor het CDA in de Tweede Kamer. In 2000 promoveerde hij op de spirituele zoektocht van een Russische medevrijmetselaar uit de 18e eeuw, waarna hij filosofie ging studeren en docent godsdienstfilosofie werd op het vwo. In twee eerdere boeken met de titel ‘Wat is God?’ (2013 en 2017) beschreef hij de worsteling van een aantal bekende westerse filosofen, schrijvers, wetenschappers en kunstenaars met het Godsidee. Zelf heeft De Kok inmiddels spiritueel onderdak gevonden bij Spinoza (1632-1677) en de Amsterdamse Spinozakring. Lees verder

In diepste wezen het evenbeeld van God

Recensie van REZA ASLAN, ‘GOD. EEN MENSELIJKE GESCHIEDENIS’. Balans, 285 blz.

Drie sterren


Kaft AslanDe schrijver

Reza Aslan (Teheran, 1972) is een Iraans-Amerikaanse godsdienstwetenschapper, televisiemaker en schrijver. Zijn eerste boek, ‘Geen god dan God’ uit 2005, ging over de egalitaire idealen van de vroege islam; in zijn tweede bestseller, ‘De Zeloot’ (2014), beschreef hij het leven en de complexe persoonlijkheid van de historische Jezus van Nazareth.

De thematiek

In deze menselijke geschiedenis van God geeft de intens gelovige Aslan zijn antwoord op de vraag waar de universeel menselijke hang naar transcendentie toch vandaan komt. Een duidelijk evolutionair doel dient het in elk geval niet, stelt hij vast. Lees verder

Dertig theorieën over het einde van de wereld

Interview met Steven Stroeykens, schrijver van Het einde van de wereld. Een geschiedenis (2016)


Steven Stroeykens, Het einde van de wereldApocalyps | Journalist Steven Stroeykens verdiepte zich in theorieën over het einde der tijden. “We hebben het gevoel dat die ondergang een morele betekenis moet hebben.”

Het einde van de wereld is nog nooit zo dichtbij geweest als nu, stelt wetenschapsjournalist Steven Stroeykens. Maar dat is meteen het enige dat hij zeker weet. Wanneer en hoe het met de mensheid of de aarde gedaan zal zijn? Daarover kunnen we alleen maar speculeren. En valt er nog uitstel van executie te regelen? Komt er daarna toch nog een andere, betere wereld? Het zijn vragen waarbij religieuze hoop en wetenschappelijke berekeningen elkaar soms opeens tegenkomen. Lees verder

De alledaagse mystiek van Toon Hermans

Recensie van Toon Hermans, Nieuw gebedenboek. Zijn mooiste spirituele teksten. Lannoo, Tielt, 158 blz.

twee sterren


Kaft Toon Hermans Nieuw gebedenboekDe schrijver

Het is u misschien nog ontgaan, maar 2016 is uitgeroepen tot het Toon-jaar, nu het een eeuw geleden is dat Toon Hermans in Sittard geboren werd. Voor de jongeren onder u: Hermans was voor Nederland de uitvinder van de avondvullende onemanshow en wordt, met Wim Kan en Wim Sonneveld, tot de grote drie van het Nederlandse cabaret gerekend, hoewel Hermans zichzelf liever clown dan cabaretier noemde. Hij werd beroemd met carnavalsliedjes als ‘Mien, waar is mijn feestneus?’ en wist tussen 1958 en 1996 volle zalen aan de slappe lach te krijgen met zinnen als ‘Leg neer die bal!’ en de vals gezongen vraag ‘Wat ruist daar door het struikgewas?’ Lees verder

Geloof ‘éminence noire’ Tutu van indrukwekkende eenvoud

recensie van Desmond Tutu, In Gods hand. Mens zijn in het licht van God. Kok, Utrecht, 129 blz.

vijf sterren


Kaft Tutu In Gods handDe schrijver

Desmond Tutu, wie kent hem niet? De eerste zwarte Anglicaanse aartsbisschop van Kaapstad? Die met Nelson Mandela de apartheid bevocht, maar evenmin zweeg over de corruptie binnen het ANC? De drijvende kracht achter de Waarheids- en Verzoeningscommissie? Die man vol levenslust en humor, die onlangs de Dalai Lama nog leerde dansen? Alleen al met een opsomming van alle prijzen die aan deze ‘éminence noire’ zijn toegekend, vallen kolommen te vullen. De Nobelprijs voor de Vrede. De Albert Schweitzerprijs. De Four Freedom Award voor godsdienstvrijheid. En op 85-jarige leeftijd nog altijd voorzitter van The Elders, een raad van internationale ‘dorpswijzen’ als Mary Robinson, Jimmy Carter en Kofi Annan. Je zou bijna vergeten dat hij ook nog preekt en een kinderbijbel heeft geschreven. Maar wist u bijvoorbeeld dat hij priester werd bij gebrek aan andere opties? Tutu kan er nog om gniffelen: ‘Vast een geintje van God’. Lees verder