De vele vormen van het kruis

Recensie van Alfred C. Bronswijk, Het kruis. Biografie van een symbool. Kunst, traditie, geschiedenis. KokBoekencentrum, 255 blz.

4 sterren


De schrijver

Alfred Bronswijk (1942) studeerde theologie aan de Vrije Universiteit en begon zijn loopbaan indertijd als sociaal werker. Ook was hij radiopastor, predikant in Zwolle en (na zijn pensioen) pastor onder Nederlandse overwinteraars in Spanje, Portugal en Turkije. Tussendoor schreef hij een dertigtal boeken, over onder andere godsdienstonderwijs, alledaagse gebeden voor bijvoorbeeld vaders en moeders en de schoonheid van iconen. Drie jaar geleden (hij was nog net geen 80) promoveerde hij in Nijmegen op een lijvig proefschrift over godsbeelden in de protestantse kerk. Lees verder

Jezus was non-binair

Recensie van Peter-Ben Smit, Mannen in Marcus. Gender in de oudste biografie van Jezus. VU University Press, 184 blz.

4 sterren


De schrijver

De driewerf gepromoveerde theoloog Peter-Ben Smit (1979) is hoogleraar aan de VU, het Oud-Katholieke seminarie in Utrecht en de universiteit van Bern. Daarnaast is hij actief als deken en hulppastor in de Oud-Katholieke kerk. Een paar jaar terug mengde hij zich in Trouw in de uit Zweden overgewaaide discussie of we voortaan naar Jezus moesten verwijzen met geslachtsneutrale woorden als ‘die’ en ‘hen’, in plaats ‘hij’ of ‘hem’. Hij verzette zich toen, tot ergernis van Ephimenco, tegen idee dat Jezus ‘gewoon mannelijk’ was. Lees verder

Jezus in de Koran: wel een profeet maar zeker geen god

Recensie van Eduard Verhoef, Jezus in christendom en islam. Skandalon, 124 blz.

Vier sterren


De schrijver

Eduard Verhoef (1943) studeerde theologie en semitische talen en promoveerde indertijd op de oudtestamentische citaten in Paulus’ brief aan de Galaten. Na een loopbaan als gereformeerd predikant ging hij Arabisch studeren. Dat liep in 2015 uit op een goed ontvangen vertaling van de Koran en een uitleg daarbij. Lees verder

Jezus was een clown

Recensie van Frank G. Bosman, ‘DE EEUWIGE NAR. DE TOEKOMST VAN HET RELIGIEUS GEMEENSCHAPSLEVEN’. Berne Media, 126 blz.

Vier sterren


De schrijver

Frank Bosman (1978) werkt aan de faculteit Katholieke Theologie van de Universiteit van Tilburg, waar hij als ‘cultuurtheoloog’ speurt naar religieuze elementen in de hedendaagse cultuur. Daarbij beperkt hij zich niet tot de erkende, hoge literatuur en kunst. Ook in Harry Potter, Netflix-series en de wielersport vindt hij menig spoor van het christelijke verlossingsverhaal; zijn vorige boek, het Engelstalige ‘Gaming and the Divine’, is zelfs helemaal gewijd aan de theologie van videospellen. Bosman is niet alleen op papier actief, maar ook op radio en tv, in tweets, blogs en pod casts. Lees verder

Gebruik de Bijbel zoals Jezus dat deed

Recensie van RICHARD ROHR, SPIRITUEEL BIJBELLEZEN. Uit het Engels vertaald door Daan Savert. KokBoekencentrum, 61 blz.

Drie sterren


De schrijver

Richard Rohr (1943) is een Amerikaanse franciscaner priester, mysticus en successchrijver van al ruim dertig populair-spirituele titels, waarvan er inmiddels een vijftal in het Nederlands is vertaald. Helaas is ‘De weg van de wildeman’ uit 1993, over de spirituele emancipatie van de man, me indertijd ontgaan, de intrigerende titel ten spijt. Collega-recensenten Sjoerd Mulder en Wolter Huntinga waren eerder maar matig enthousiast over zijn recentere ‘Goddelijke dans’ (2017) en ‘Het Christusmysterie’ (2019). Maar omdat niet alleen Rohr veel moois in het getal drie ziet, aan mij nu de taak zijn nieuwsteling, ‘Spiritueel Bijbellezen’, zo onbevangen mogelijk te bespreken. Lees verder

Geduldig instemmen met nutteloos lijden

Recensie van Simone Weil, Liefde is licht. Religieuze teksten. Vertaald door Laurent Bastiaens. KokBoekencentrum, 287 blz.

Drie sterren


Kaft WeilDe schrijfster en haar vertaler

Simone Weil (1909-1943) was een linkse, sociaal hoogst sensitieve Franse filosofe uit de intellectuele kringen rond Sartre en De Beauvoir; Albert Camus noemde haar ‘de enige grote geest van onze tijd’. Om zelf het moderne slavenbestaan van de arbeiders te ervaren ging ze in een autofabriek werken; ook vertrok ze in 1936 naar Spanje om in de burgeroorlog tegen Franco te vechten. In 1942 vond ze met haar Joodse familie een veilig onderkomen in New York, maar na een paar maanden besloot ze terug te gaan naar Europa om zich vanuit Engeland nuttig te maken voor het Franse verzet. Vanwege haar zwakke gezondheid kwam daar echter niets van. Lees verder

Parabels van Jezus en de rabbijnen

Recensie van Eric Ottenheijm en Martijn Stoutjesdijk (red.), Parabels. Onderricht van Jezus en de rabbijnen. Berne, 255 blz.

Vier sterren


Kaft ParabelsDe schrijvers

Eric Ottenheijm is judaïcus en bijbelwetenschapper aan de Universiteit Utrecht, waar hij een onderzoeksproject naar parabels leidt. Mederedacteur Martijn Stoutjesdijk is promovendus bij dit project en doet onderzoek naar de slavernij in de vroegchristelijke en -rabbijnse gelijkenissen. Daarnaast hebben nog acht andere auteurs bijgedragen aan deze bundel, onder wie Albertina Oegema, Marcel Poorthuis en Lieve Teugels. Lees verder

Het Nieuwe Testament is vooral een aangrijpend verhaal

Recensie van Willie van Peer, Niet te geloven. De werkelijkheid achter het Nieuwe Testament. Davidsfonds, 255 blz.

Drie sterren


Kaft PeerDe schrijver

Vlaming Willie van Peer (1947) was hoogleraar literatuurwetenschap en interculturele hermeneutiek in München. Hij publiceerde (in het Engels) menig werk over verteltheorie en over wanneer je in de geesteswetenschappen mag spreken van wetenschappelijke kennis. Daarnaast liefhebbert hij sinds 1993 in de ontstaansgeschiedenis van het christendom, waarvan ‘Niet te geloven’ nu dan het resultaat is.

De thematiek

In ‘Niet te geloven’ gaat Van Peer op zoek naar de historische oorsprong van het Nieuwe Testament en wat er volgens de laatste wetenschappelijk inzichten waar is van de verhalen over Jezus, zoals die overigens pas in 367 zijn vastgesteld. Zet u maar alvast schrap: bijna niets. Lees verder

De eeuwige metgezel van ook alle Japanners

Recensie van Shusaku Endo, Jezus. Het verhaal van een leven. Vertaald door Ernst Bergboer. Kok, 192 blz.

Drie sterren


Kaft EndoDe schrijver

Shusaku Endo (1923-1996) was een Japans katholiek schrijver. Zijn bekendste roman ‘Stilte’ (1966) speelt in de 17e eeuw en gaat over de geloofsverzaking van een jezuïet ten tijde van de wrede vervolging van Japanse christenen. Twee jaar terug herleefde de belangstelling voor Endo’s werk dankzij de verfilming van dit boek door Martin Scorsese, de regisseur van ook ‘The Last Temptation of Christ’. Endo wordt vanwege de overeenkomsten met ‘The Power and the Glory’ ook wel de Japanse Graham Greene genoemd; Willem Jan Otten heeft hem even hoog zitten als Dante en Dostojevski en voorzag de Nederlandse vertaling van Endo’s ‘Jezus’ van een bewonderende inleiding. Lees verder

De God van Spinoza

Recensie van TON DE KOK, GOD VOOR NIET-GELOVIGEN. DE GOD VAN SPINOZA. Thoth, 128 blz.

Drie sterren


Kaft De Kok SpinozaDe schrijver

Ton de Kok (1942) was ooit marinier en ging na een studie Russisch aan het werk voor de inlichtingendienst. Tussen 1983 en 1994 zat hij voor het CDA in de Tweede Kamer. In 2000 promoveerde hij op de spirituele zoektocht van een Russische medevrijmetselaar uit de 18e eeuw, waarna hij filosofie ging studeren en docent godsdienstfilosofie werd op het vwo. In twee eerdere boeken met de titel ‘Wat is God?’ (2013 en 2017) beschreef hij de worsteling van een aantal bekende westerse filosofen, schrijvers, wetenschappers en kunstenaars met het Godsidee. Zelf heeft De Kok inmiddels spiritueel onderdak gevonden bij Spinoza (1632-1677) en de Amsterdamse Spinozakring. Lees verder