Het kruis kent vele vormen

Recensie van Alfred C. Bronswijk, Het kruis. Biografie van een symbool. Kunst, traditie, geschiedenis. KokBoekencentrum, 255 blz.

4 sterren


De schrijver

Alfred Bronswijk (1942) studeerde theologie aan de Vrije Universiteit en begon zijn loopbaan indertijd als sociaal werker. Ook was hij radiopastor, predikant in Zwolle en (na zijn pensioen) pastor onder Nederlandse overwinteraars in Spanje, Portugal en Turkije. Tussendoor schreef hij een dertigtal boeken, over onder andere godsdienstonderwijs, alledaagse gebeden voor bijvoorbeeld vaders en moeders en de schoonheid van iconen. Drie jaar geleden (hij was nog net geen 80) promoveerde hij in Nijmegen op een lijvig proefschrift over godsbeelden in de protestantse kerk. Lees verder

Mystici zijn de ambassadeurs van God

Recensie van Evelyn Underhill, Mystiek. Hoe God werkt in de mens. Uit het Engels vertaald en bewerkt door Jean-Jacques Suurmond. Skandalon, 508 blz..

Drie sterren


De schrijfster

De Britse schrijfster Evelyn Underhill (1875-1941) groeide op in ongelovig advocatenmilieu dat weinig oog had voor haar mystieke gewaarwordingen. Na een occulte omweg bekeerde ze zich tot de Anglicaanse kerk, waar ze als een van de eerste vrouwen een prominente rol zou gaan vervullen. Haar bekendste werk, ‘Mysticism’ uit 1911, is nu pas voor het eerst in het Nederlands vertaald (en bewerkt) door Jean-Jacques Suurmond – u kent hem wellicht nog van de columns die hij tot 2018 voor Trouw schreef.

De thematiek

Mystieke ervaringen? Sceptici zullen daarbij misschien denken aan een kortsluiting in iemands hoofd, verwant aan de psychose, maar dan zonder angst. Maar is het inderdaad iets ziekelijks? Of is het, zoals Underhill stelt, een genade die iedereen kan overkomen, dankzij een onsterfelijk ‘vonkje in de ziel’ van elk mens, waarin God en mens elkaar ontmoeten? Die mensen als Paulus, Dante, Roemi, Teresa van Avila, Florence Nightingale, Etty Hillesum en Dag Hammarskjöld heeft geïnspireerd tot geniale prestaties? Lees verder

Dostojevski verliefd

Recensie van Alex Christofi, Dostojevski en de liefde. Een intiem portret van de beroemde Russische schrijver. Uit het Engels vertaald door Catalien van Paasse. Meulenhoff, 300 blz.


Ach ja! Dostojevski! De idioot! We waren zeventien en lazen hem stuk, al lag dat ook aan de lijm in het rugwerk van de voor scholieren betaalbare Amstelpaperbacks. En het was bepaald geen ontspanningslectuur: het duurde even voor je begreep dat met Ganja Adraliónovitsj, Gavríla en Ivólgin één en dezelfde persoon bedoeld werd – dus maakten we lijstjes van de voor-, vaders-, achter- en eventuele koosnaam van alle personages.

Inmiddels durf ik wel te bekennen dat ik indertijd ‘de psychologie’ van het wijdlopige verhaal niet altijd kon volgens, met al die wispelturige, meedogenloze dan wel gekwelde dames en heren, die zo onverstandig waren om op de verkeerde (want niet wederzijds) verliefd te worden en dan maar met een ander besloten te trouwen of toch maar weer niet. En dan al die felle emoties en uitroeptekens! Lees verder

Nog meer levenslessen van Job

Recensie van Ad van Nieuwpoort, Leven! zonder oplossing. De parabel van Job als levensles. Prometheus, 111 blz.

Drie sterren


Kaft NieuwpoortDe schrijver

Ad van Nieuwpoort (1966) was protestants predikant in Amstelveen, aan de Amsterdamse Zuidas en in Bloemendaal; binnenkort treedt hij aan als dominee van Duinzichtkerk in Den Haag. In zijn boek ‘Uit de tijd’ uit 2016 noemde hij zichzelf ‘een liberale dorpsdominee’, wiens deur ook openstaat voor ongelovigen en mensen die ooit zijn afgeknapt op een beknellende kerk. Van Nieuwpoort schreef eerder ook een aantal actuele bespiegelingen bij verhalen uit met name het Oude Testament. In 2017 verscheen ‘Hier ben ik’, een bioscoopfilm over zijn pastorale werk in het even welvarende als gestreste Bloemendaal. Verder is hij stamgast bij ‘Nieuws&Co’ op Radio 1. Lees verder

Klagen en vragen mogen best

Recensie van Elise Brouwer, Lijden. De lessen van Job. Kok Boekencentrum, 80 blz.

Drie sterren


Kaft BrouwerDe schrijfster

Elise Brouwer (1986) is naast schrijfster ook docente Nederlands en Engels aan de Marnix-academie, een opleiding voor leraren in het basisonderwijs. Twee jaar geleden verscheen haar ‘Woestijnregen’, waarin ze vertelde over haar depressie en worsteling met God.

De thematiek

‘Lijden’ is een boekje uit de serie geloof van ‘Puur!’, een lifestyle magazine voor christelijke vrouwen. Eerdere titels uit deze reeks zijn ‘Schoonheid’, over het Bijbelboek Esther en ‘Zichtbaar’, waarin het boek Daniël centraal stond. En nu is dan het thema lijden aan de beurt, beschreven door iemand die zelf ooit diep in de put heeft gezeten. Als christen kwam ze toen uit bij het boek Job, die het immers ook maximaal voor de kiezen kreeg. Lees verder

Geduldig instemmen met nutteloos lijden

Recensie van Simone Weil, Liefde is licht. Religieuze teksten. Vertaald door Laurent Bastiaens. KokBoekencentrum, 287 blz.

Drie sterren


Kaft WeilDe schrijfster en haar vertaler

Simone Weil (1909-1943) was een linkse, sociaal hoogst sensitieve Franse filosofe uit de intellectuele kringen rond Sartre en De Beauvoir; Albert Camus noemde haar ‘de enige grote geest van onze tijd’. Om zelf het moderne slavenbestaan van de arbeiders te ervaren ging ze in een autofabriek werken; ook vertrok ze in 1936 naar Spanje om in de burgeroorlog tegen Franco te vechten. In 1942 vond ze met haar Joodse familie een veilig onderkomen in New York, maar na een paar maanden besloot ze terug te gaan naar Europa om zich vanuit Engeland nuttig te maken voor het Franse verzet. Vanwege haar zwakke gezondheid kwam daar echter niets van. Lees verder

Dementie stelt ons voor de kernvragen van leven en geloof

Recensie van Tim van Iersel, Godvergeten. Gedachten over geloof en dementie. KokBoekencentrum, 92 blz.

vijf sterren


Kaft Van IerselDe schrijver

Ethicus en ‘dementiedominee’ Tim van Iersel (1983) werkt als geestelijk verzorger van de voornamelijk demente bewoners in een Zuid-Hollands woonzorgcentrum. Daar begeleidt hij ook vrijwilligers en mantelzorgers; vorig jaar verscheen voor verpleegkundigen in opleiding zijn boekje ‘Dilemma’s bij dementie. Waarden wegen voor goede zorg’. Als predikant heeft hij een bijzondere opdracht van de Protestantse Kerk in Nederland voor de zorg voor mensen met dementie. Verder geeft hij pastorale nascholingscursussen aan de Theologische Universiteit Kampen, schrijft hij voor de site dementie.nl en zit hij als ethicus in de landelijke toetsingscommissie euthanasie. Lees verder

We sterven niet, maar transformeren

Recensie van THICH NHAT HANH, LEVEN. OVER DE WEG VAN GELUK, BEGRIP EN LIEFDE. Ten Have, 199 blz.

drie sterren


Kaft LevenDe schrijver

Thich (‘Eerwaarde’) Nhat Hanh (Vietnam, 1926) is zenmonnik. Tijdens de Vietnamoorlog werd hij bekend als vredesactivist, waarvoor hij in 1966 werd verbannen en in 1967 door Martin Luther King (tevergeefs) werd genomineerd voor de Nobelprijs voor de Vrede. Begin jaren ’80 stichtte hij in de Dordogne de meditatiegemeenschap ‘Plum Village’, die jaarlijks duizenden bezoekers trekt. Veel van zijn meer dan honderd boeken zijn ook in het Nederlands vertaald, zoals ‘Mindfulness’ (2010) en ‘Wandelen'(2016). In november 2014 kreeg Nhat Hanh in Frankrijk een ernstige hersenbloeding; pas eind vorig jaar was hij zodanig opgeknapt, dat hij een (laatste?) bezoek aan zijn geboorteland heeft kunnen brengen. Lees verder

Christelijk mediteren doet u met uw handen

Recensie van Karin Seethaler, De kracht van de contemplatie. In de stilte genezing vinden. Berne Media, 206 blz.

twee sterren


De schrijfster

Karin Seethaler is een Duitse sociaalpedagoge, gespecialiseerd in burnout-preventie en stressmanagement. Daarnaast is ze als caritaswetenschapster theologe. Ze geeft in heel Europa contemplatieve cursussen en lezingen over thema’s als aandacht, christelijke meditatie en verzoening. Een belangrijk deel van haar opleiding kreeg ze van de Hongaarse jezuïet Ferenc (Franz) Jalics, die in Beieren een meditatiecentrum leidt en een welwillend voorwoordje schreef bij het boek. Lees verder