De beste reliboeken van 2020

De drie interessantste reliboeken die ik in 2020 voor Trouw las:


Kaft LeeOp 1: Samuel Lee, Verlangen naar een nieuw christendom. KokBoekencentrum

Het aanstekelijkste reliboek van 2020 was van de Theoloog des Vaderlands, de beminnelijke Samuel Lee. Immigrant, wereldburger en prediker van een Engelstalige pinkstergemeente in Amsterdam Zuid-Oost. Zijn boodschap: wonderen en openbaringen zijn prachtig, maar medemenselijkheid en sociale gerechtigheid gaan een christen bovenal. Ja, ook voor vrouwen en LHBT’ers.

Lees hier mijn recensie van dit boek, van 3 juni 2020


Lees verder

Oude koffer, verdwenen adel

Recensie van Pauline Terreehorst, HET GEHEIM VAN DE GUCCI-KOFFER. HOE DE ADEL VERDWEEN UIT MIDDEN-EUROPA VERDWEEN. Prometheus, 294 blz.


Kaft Terreehorst

Natuurlijk, vlak Parijs niet uit. Of Sint-Peterburg. Maar dik honderd jaar geleden lag het centrum van Europa ook echt in het centrum van Europa. In het Pruisische Berlijn en het Wenen van de Oostenrijkse keizers, die door slim te trouwen sinds 1867 ook nog eens koning van Hongarije waren. Waar het wemelde van de vorstendommen met prinsessen, graven, hertoginnen en andere (oeroude) adel, die natuurlijk bijna allemaal dol waren op bals en jagen en in een middeleeuwse slot woonden.

Lees verder

De wonderen willen de wereld maar niet uit

Dubbelrecensie van Stephan de Jong, Een kleine geschiedenis van het wonder., Skandalon, 198 blz. En: De lezende analfabeet. 70 kleurrijke wonderverhalen uit de christelijke traditie. KokBoekencentrum, 160 blz.

Vier sterren


De schrijver

Stephan de Jong (1957) is protestants predikant in Zuid-Friesland en schreef eerder overpeinzingen als ‘U doet niets, want U bent God’ en ‘Lof der eenzaamheid’. Daarnaast is hij beeldend kunstenaar en vertelt hij graag verhalen, niet alleen vanaf de kansel, maar ook op scholen, kunstmarkten en festivals.

De theorie

En nu dan twee boeken tegelijk over wonderen. Bij uitgeverij Skandalon zette De Jong op een rijtje hoe sinds de oudheid filosofen en theologen zoal tegen wonderen hebben aangekeken. Wanneer is iets een wonder? En is het dan het een kwestie van toeval, oplichterij of heeft het een ondoorgrondelijke, goddelijke oorzaak? Waar zijn wonderen goed voor? En waarom willen ze de wereld maar niet uit? Lees verder

Calvinistische mystiek? Ja, dat kan

Kaft TeellinckCalvinisme en mystiek. Dat gaat niet samen. Mystiek is toch iets voor katholieken? Visioenen, extase, uitzinnigheid, daar doen de volgelingen van Calvijn niet aan, die hoeden zich daarvoor. Die leven zo sober en ingetogen mogelijk. Nee, aan het gereformeerde lijf geen mystieke polonaise. Zou je zeggen.

Toch kwam het Nijmeegse Titus Brandsma Instituut in de serie ‘Mystieke teksten’ onlangs met een nieuwe hertaling van het ‘Soliloquium’ (‘Alleenspraak’), een indertijd populaire en inmiddels klassieke tekst uit 1628 van de orthodox-calvinistische predikant Willem Teellinck (1579-1629). Hij zou naam maken als ‘een tweede (doch gereformeerde) Thomas a Kempis’ en ‘de vader van de Nadere Reformatie’, de bevindelijke stroming in de gereformeerde kerk. ‘Bevindelijkheid is ook een vorm van mystiek’, stelt godsdienstfilosoof en –psycholoog Herman Westerink, die in 2002 promoveerde op Teellincks geloofsbeleving en de tekst van een inleiding voorzag.

Ook hertaler en expert op het gebied van de middeleeuwse mystieke literatuur Thom Mertens werd bekoord door de onverwachte hartstochtelijke toon in het werk van deze strenge Zeeuwse calvinist, die overigens ook nog wel eens in schietgebeden wilde uitbarsten. Lees verder

Dorothy Day: nog net niet heilig

Recensie van Jim Forest, Alles is genade. Een biografie van Dorothy Day. Damon, 395 blz.


Kaft DayGrote kans dat u niet weet wie Dorothy Day was. Of, zoals het mij verging, eerst denkt aan de actrice Doris Day, die van het liedje ‘Que sera, sera’. Helemaal mis natuurlijk. Toch gaat de Amerikaanse Dorothy Day (1897-1980) door voor een van de invloedrijkste katholieken van haar tijd en hoort ze volgens paus Franciscus thuis in het rijtje Abraham Lincoln, Martin Luther King en Thomas Merton. Er loopt zelfs een procedure om haar officieel heilig te verklaren – iets wat ze zelf, zoals een ware heilige betaamt, ongetwijfeld onzin had gevonden. Onzin of niet: de Nederlandse vertaling van Forests dikke Daybiografie uit 2011 heeft ze zeker verdiend, al was het maar omdat ze veertig jaar na haar dood tot in Amsterdam Zuid-Oost en Amstelveen nog altijd mensen inspireert tot daadwerkelijke barmhartigheid. Lees verder

Weg uit de christelijke patrix

Recensie van Carel van Schaik en Kai Michel, De waarheid over Eva. Hoe de ongelijkheid tussen vrouwen en mannen ontstond. Uit het Duits vertaald door Marten de Vries. Balans, 608 blz.

Vier sterren


Kaft EvaDe schrijvers

Carel van Schaik (1953) is evolutiebioloog en Kai Michel (1967) historicus. In 2016 hadden ze een lijvige bestseller met ‘Het oerboek van de mens’, waarin ze Bijbel een antropologische interpretatie gaven. Hun spannendste conclusie toen: de verdrijving uit het paradijs gaat over de rampzalige overgang van de jagers-verzamelaarssamenleving naar landbouw en veeteelt. En: ondanks alle monotheïsme getuigt de Bijbel onderhuids vooral van een mensheid die nooit afscheid zal nemen van aangeboren, bijgelovige intuïties. Lees verder