Recensie van Henk Stoorvogel en Bart van Nes. Holy plot. Storytelling in de bijbel. KokBoekencentrum, 192 blz.

Drie sterren

De schrijvers

Henk Stoorvogel (1977) en Bart van Nes (1992) zijn trainer bij Bron, een bureau in Zwolle voor leiderschap, communicatie en (s)preekvaardigheid met impact. Van Nes is daarnaast voorganger van de baptistengemeente in Wijk bij Duurstede en schreef eerder boeken als ‘De zaaier, de koning en de erfgenaam’ en ‘Zie, ik maak alle dingen nieuw’. Ook Stoorvogel helpt graag mensen God (beter) te leren kennen en heeft als (mede)auteur al menig titel op zijn naam staan, waaronder ‘David een man naar Gods hart’ en ‘Man zijn in de tweede helft’.

De thematiek

Stoorvogel en Van Nes waren van huis uit al goed bekend met de verhalen over David en Goliath, Josef en Jezus, maar pas zo’n zeven jaar geleden ontdekten ze hoe je de bijbel ‘in kleur’ kunt lezen. Op zich vinden ze het prima om de bijbelse verhalen te lezen als leerzame moreeltheologische vertellingen of als de geschiedenis van het Joodse volk. Ook mag u van hen nog steeds het Oude Testament uitpluizen op ‘christocentrische’ vooruitwijzingen naar Jezus, want die is immers ‘de ultieme sleutel om de Bijbel te begrijpen’, weten de schrijvers.

Maar echt spannend wordt het pas als je al die verhalen literair gaat lezen en probeert te achterhalen welke intentie de door de Heilige Geest geïnspireerde schrijvers er indertijd mee gehad kunnen hebben. En die kom je op het spoor door goed te letten op welke literaire technieken die daarvoor inzetten.

Daarvoor haken ze aan bij de klassieke retorica en bij de literatuurwetenschappelijke theorieën uit de jaren ’70, die Jan Fokkelman en Robert Altman vervolgens eind vorige eeuw loslieten op de bijbel. Wat nu dan heel kek ‘story telling’ heet.

Invulling

En zo krijgt u zes ‘sleutels’ mee waarmee u op evenzoveel niveaus de bijbelse verhalen literair kunt gaan ontcijferen. Wat was bijvoorbeeld de ‘queeste’ van oudtestamentische helden en heldinnen als Jakob, David en Naomi? Hoe wordt er met contrasten en de tijd gespeeld? Welke ‘leidende’ woorden worden herhaald? Hoeveel en wat voor soort werkwoorden wijdt de bijbel aan de handelingen van de bijbelse figuren? Hoe actief of passief zijn ze? Waarom is de bijbel zo dol op dialogen? Of wordt er soms juist opmerkelijk gezwegen? Wist Uria bijvoorbeeld werkelijk niet dat David zijn vrouw Batseba bezwangerd had? Waardoor lopen er in de bijbel zo opvallend weinig ‘platte’ karakters rond? Hoe wordt de spanning opgebouwd? En hoe werken al die verhalen op elkaar in?

Voorbeeldige zin

‘Bij Mozes bijvoorbeeld is het woord dat zijn karakter duidt ‘water’. Mozes wordt uit het water gered, verandert water in bloed, baant een weg door water, vindt water in de woestijn en verliest zijn toegang tot het beloofde land vanwege een incident met water. Zijn naam betekent zelf ‘gered uit het water’. Kortom, Mozes is de man van water. Wat zegt dat over zijn karakter? Hij is de oerkracht van het water, vernietigend en leven gevend, zo groot dat hij je kan overspoelen, maar ook fluïde, zodat er ruimte is om te groeien.’

Redenen om dit boek niet te lezen

Natuurlijk is je eigen geloof altijd het beste geloof. Maar om nu zo ergerlijk te benadrukken dat het Nieuwe Testament superieur is aan de Tenach en dat Jezus in werkelijk alle opzichten zijn ‘voorafschaduwingen’ als Mozes, Jozef en Jakob het nakijken geeft? En wat moet ik me voorstellen bij ‘onschuldige vrouwelijkheid’?

Redenen om dit boek wel te lezen

Het prettig vormgegeven en filmisch geformuleerde ‘Holy Story’ is zeker aan u besteed als de bijbel uw lievelingsboek is. Veel paragrafen sluiten af met uitdagende oefeningen en vragen om serieus mee aan de puzzel te gaan, in uw eentje of in een bevlogen bijbelkring. En nee, de antwoorden staan niet achterin, dus dat geeft alle ruimte voor een oerbijbelse dialoog. En mocht u er zich als professionele (s)preker nog verder in willen bekwamen, dan heeft Stoorvogel een mooie driedaagse training à € 1.490 (ex btw) voor u liggen, kan ook ‘inchurch’.

EEN GEREDIGEERDE VERSIE VAN DEZE RECENSIE VERSCHEEN OP 11 JUNI 2025 IN