Nieuw standaardwerk Bijbelgeschiedenis?

Recensie van John Barton, De Bijbel. Het boek, de verhalen en hun geschiedenis. Uit het Engels vertaald door Ton Heuvelmans, Aad Janssen en Marianne Palm. De Bezig Bij, 768 blz.

Vier sterren


Kaft BartonDe schrijver

De Brit John Barton (1948) was tot 2014 hoogleraar theologie in Oxford en heeft in zijn academische carrière een fraaie rits boeken geschreven over de interpretatie van de Bijbel en de Bijbelse canon, waarbij hij vooral goed thuis bleek in de profeten en ethiek van het Oude Testament. Ook is hij sinds 1973 priester binnen de Anglicaanse kerk.

De thematiek

Soms moet ook een recensent even diep zuchten. Bijvoorbeeld als er een boek van dik 700 pagina’s voor je ligt, met een onderwerp waarover ondertussen toch al (bijna) alles gezegd moet zijn: de Bijbel. Weliswaar maar half zo dik als het gelijknamige Boek op je bureauplankje, maar zou daar echt zo veel nieuws over te melden zijn? Dat een van oudsher literaire en seculiere uitgeverij als de Bezige Bij er brood in ziet? Van een auteur die wil aantonen dat de Bijbel nog altijd een belangrijke bron is van religieus inzicht? Zelfs belooft te bewijzen dat christendom noch jodendom Bijbelse religies zijn? Nu, dan ben je als critica toch weer meteen klaarwakker. Verklaar u nader, meneer professor! Lees verder

De kracht van de persoonlijke ontmoeting

Recensie van Herman Koetsveld en Enis Odaci, ‘Spiegelreis. Een moslim en een christen op reis door elkaars geloof’. KokBoekencentrum, 192 blz.

Vier sterren


De schrijvers

Herman Koetsveld (geboren in Naarden) is christen en op dit moment nog dominee bij de Protestante Waterstaatskerk in Hengelo; op 1 december wordt hij de nieuwe predikant van de Westerkerk in Amsterdam. Enis Odaci werd geboren Turkije en woont sinds zijn tweede in Nederland. Hij is moslim en zakelijk leider van het interculturele platform Nieuw Wij; ook is hij voorzitter van een denktank voor islamitisch humanisme. De twee mannen leerden elkaar kennen rond het ‘Manifest van Advent’, waartoe Koetsveld het initiatief had genomen, als christelijk weerwoord tegen Wilders’ film ‘Fitna’. In 2015 schreven ze samen ‘De zeven zuilen’, waarin ze zeven redelijk bekende Nederlanders als Lody van de Kamp, Nuweira Youskine, Mounir Samuel en Ad Verbrugge lieten vertellen over God, geest en tijdgeest. Lees verder

Rijk kijk- en leesboek, ook voor aspirant-cultuurchristenen

Recensie van Jo Claes en Kathy Vincke, ‘Kunst & christendom. 300 taferelen’. Davidsfonds, 392 blz.

Drie sterren


Kaft Claes VinckeDe schrijvers

Jo Claes (1955) is vooral bekend als de schrijver van een serie misdaadverhalen rond de Leuvense inspecteur Thomas Berg; met ‘De mythe van Methusalem’ won Claes in 2015 de Gouden Strop. Maar hij is ook goed thuis in de Bijbel en de apocriefe geschriften. Zo schreef hij samen met echtgenote Kathy Vincke en oom Alfons Claes het drieluik ‘Sanctus’, ‘Sancti’ en ‘Sanctorum’, over de levens van een flinke verzameling heiligen en waar u die dan aan herkent als ze afgebeeld worden. Lees verder

Goudeerlijke verhalen over geloven en autisme

Recensie van Alianna Dijkstra, Is er een hemel voor autisten? Persoonlijke verhalen over autisme en christelijk geloof. KokBoekencentrum, 208 blz.

Vier sterren


Kaft DijkstraDe schrijver

Alianna Dijkstra (1974) is journaliste en dicht opwekkende liedteksten. Ook schrijft ze kinderboeken, onder meer over ene Daan en zijn opa, waarbij Elly Zuiderveld een bijpassend liedje maakte. Eerder schreef Dijkstra twee andere boeken over autisme: ‘Autisten liegen niet’ (2012) en ‘Autisteneiland’ (2014). Lees verder

Dementie stelt ons voor de kernvragen van leven en geloof

Recensie van Tim van Iersel, Godvergeten. Gedachten over geloof en dementie. KokBoekencentrum, 92 blz.

vijf sterren


Kaft Van IerselDe schrijver

Ethicus en ‘dementiedominee’ Tim van Iersel (1983) werkt als geestelijk verzorger van de voornamelijk demente bewoners in een Zuid-Hollands woonzorgcentrum. Daar begeleidt hij ook vrijwilligers en mantelzorgers; vorig jaar verscheen voor verpleegkundigen in opleiding zijn boekje ‘Dilemma’s bij dementie. Waarden wegen voor goede zorg’. Als predikant heeft hij een bijzondere opdracht van de Protestantse Kerk in Nederland voor de zorg voor mensen met dementie. Verder geeft hij pastorale nascholingscursussen aan de Theologische Universiteit Kampen, schrijft hij voor de site dementie.nl en zit hij als ethicus in de landelijke toetsingscommissie euthanasie. Lees verder

De ideale kerk: nederig, kwetsbaar en barmhartig

Recensie van John Lapré, Een kerk die knielt. Pleidooi voor nederigheid. Ark media, 160 blz.

drie sterren


Kaft Lapre KnieltDe schrijver

John Lapré werd in 1986 geboren als John Kamphuis, studeerde rechten en is officier bij de Koninklijke Marine. Daarnaast is hij bevlogen evangelisch christen en woont hij sinds 2013 geregistreerd samen met de eveneens diepgelovige Lionel Lapré, wiens achternaam hij met liefde draagt. Eerder schreef hij ‘Als de hemel de aarde raakt. Verlangen naar opwekking’ (2011) en ‘In vuur en vlam voor de Heiland’ (2010); vorig jaar verscheen zijn ‘Stoppen met moeten’. Zijn bekendste boek is ‘De veilige kerk’ uit 2017, waarin hij ook de minder homovriendelijke christelijke geloofsgemeenschappen probeerde aan te zetten tot bezinning op seksuele diversiteit. En wellicht herinnert u zich het ontroerende dubbelinterview dat Marije van Beek begin dit jaar had met hem en zijn hersteld-hervormde moeder, vlak nadat de Nashville-verklaring in het Nederlands was vertaald. Lees verder

De drie beste reli-boeken van 2018

De drie beste reli-boeken uit 2018 die ik voor Trouw heb gelezen


Kaft BerkvensChristiane Berkvens-Stevelinck, En nu ben ik aan de beurt. Spiritualiteit van het sterven.

Niemand hoefde de remonstrantse predikant Christiane Berkvens (1946-2017) nog iets te vertellen over afscheid nemen en sterven: ze nam haar pastorale werk uiterst serieus, verloor twee echtgenoten aan kanker en werd zelf ook twee keer door deze ziekte getroffen. In augustus 2017 is het ten derde male zover, dit keer zonder kans op genezing. In een dagboek vertelt ze in alle eenvoud over niet alleen het verdriet van die laatste maanden, maar ook over volmaakt geluk en het serene contact dat ze met God ervaart. Zie hier de complete recensie.


Kaft WillibrordAnton ten Klooster e.a. (red.), Willibrord door de eeuwen. Botsende culturen en wisselende perspectieven op de apostel van de Lage Landen.

We zijn er nog lang niet uit van wie van ‘de apostel der Friezen’ Willibrord (ongeveer 658-739) is: is hij rooms-, oudkatholiek of toch ook protestants? Voorlopig is het al mooi dat alle mogelijke erfgenamen elkaar rustig kunnen vertellen wat Willibrord voor hen betekent. Hun verwantschap zit vooral in het besef dat Willibrord vreedzaam en dapper pionierde in ongelovige, heidense streken – zo voelt het ook voor de huidige christenen, nu ze weer in de minderheid zijn. Met een zalige uitsmijter van Alquin, Willibrords eerste hagiograaf. Zie hier de complete recensie.


Yvonne Zonderop, Ongelofelijk. Over de verrassende comeback van religie.

Journaliste Yvonne Zonderop (1955) verliet indertijd stampvoetend de katholieke kerk, maar beseft inmiddels dat we met de secularisering op het punt staan het kindeke met het badwater weg te smijten. Het trauma voorbij heeft ze nu ook oog voor alle prachtigs dat we aan onze christelijke wortels te danken hebben: niet alleen sublieme kunst, maar ook democratische waarden als gelijkheid, individuele verantwoordelijkheid, rechtvaardigheid en naastenliefde. Warmste pleidooi van het jaar voor een herwaardering van onze religieuze erfenis en de diepmenselijke behoefte aan verbinding en geborgenheid.


EEN GEREDIGEERDE VERSIE VAN DEZE TOP DRIE VERSCHEEN OP 19 DECEMBER 2018 IN

logo Trouw


Wij passen niet goed in de seculiere cultuur

Interview met Nahed Selim en Amanda Kluveld


Ze zijn sinds kort christen en niet van de vrijzinnige soort: Nahed Selim en Amanda Kluveld. Zijn ze nog gehecht aan de liberale waarden waar ze vroeger voor streden?

Nahed Selim en Amanda Kluveld verschillen als de maan en de zon: de een komt uit Egypte, terwijl de ander Nederlands-Indische wortels heeft, de een werd opgevoed als moslim, terwijl de ander in een atheïstisch gezin opgroeide. En Nahed is de rust zelve, terwijl Amanda vol vuur kan spreken. Lees verder

De beste reliboeken van 2017

Mijn top 3 van de beste reliboeken van 2017


Kaft Wallet1: Bart Wallet, ‘Christendom en antisemitisme. Tweeduizend jaar confrontatie’

Bijzonder helder en confronterend overzicht van de geschiedenis van het antisemitisme en de beschamende rol van de christelijke kerk daarin, bijvoorbeeld bij monde van kerkvader Chrysostomos en reformator Luther. Hoe de Joden als vermeende godsmoordenaars het doelwit werden van theologisch gemotiveerde gruwelijkheden. Augustinus’ respect voor de bewaarders van de heilige schrift zou nog tot na Auschwitz uitzonderlijk blijven. Hulde ook voor Karel Kindermans’ illustraties. Bijbehorende tentoonstelling is nog tot 6 januari te zien in de sjoel van Elburg. Lees verder

Antisemitisme christelijke uitvinding

Recensie van Bart Wallet, Christendom en antisemitisme. Tweeduizend jaar confrontatie. Boekencentrum/Museum Sjoel Elburg, 126 blz.

vijf sterren


Kaft WalletDe schrijver

Historicus Bart Wallet (1977) is universitair docent en onderzoeker in Amsterdam, met als specialisme de joodse geschiedenis. Hij is mederedacteur van het standaardwerk ‘Geschiedenis van de joden in Nederland’, dat dit voorjaar bij uitgeverij Balans verscheen; ook adviseert hij het Joods Historisch Museum bij de herinrichting van de vaste tentoonstelling. Lees verder