Recensie van David Dessin, God is een vluchteling. De terugkeer van het christendom in de Lage Landen. Polis, 216 blz.
vijf sterren
De schrijver
Vlaming David Dessin is filosoof en heeft aan de Universiteit Antwerpen onderzoek gedaan naar de religieuze duiding van het werk van Kafka. Hij was medeauteur van ‘Het beloofde land’ (2014), een mentale reis naar het oude en hedendaagse Israël/Palestina. Sinds vorig jaar is hij adviseur ideologie van de liberaal-conservatieve Nieuw-Vlaamse Alliantie, de grootste partij van Vlaanderen.
De thematiek
Christelijk Europa seculariseert in hoog tempo: niet meer dan vijf procent van de Vlaamse katholieken gaat nog regelmatig ter kerke en die cijfers zijn ook voor (protestants) Nederland niet veel gunstiger – het christendom in Europa lijkt een uitstervende zaak. Of juist niet? Het is maar net door welke bril je kijkt, betoogt David Dessin. Wereldwijd groeit het christendom explosief en dat is heus niet altijd uit opportunisme. Het risico op vervolging is in veel landen immers groot: het leven van christenen in Syrië, Nigeria, Noord-Korea en China is vaak meer dan hels – iets waar het van oudsher christelijke Europa zich in zijn vluchtelingenbeleid ergerlijk blind voor houdt, vindt Dessin.
En inmiddels zijn er in de vluchtelingen- en migratiestroom niet alleen moslims, maar ook zo’n dertien miljoen christenen Europa binnengekomen, die hier soms met groot enthousiasme en succes hun geloof uitdragen. Dessin zoekt een aantal van hen op in Vlaanderen, Nederland en Duitsland en stelt vast dat Europa met de komst van kopten, Chaldeeërs, Syriërs, Filipijnen en Ghanezen stilaan opnieuw gekerstend wordt.
Verrassendste stelling
Dessin vertelt een hoop interessants en verbazingwekkends over de religieuze geschiedenis van tot voor kort verre volkeren, maar het verrassendst is toch zijn stelling dat het christendom helemaal niet zo typisch Europees is als we hier in onze kennelijke hoogmoed plegen te denken. Zo waren er al christenen in China voordat Willibrord onze regionen bekeerde, heeft de apostel Thomas mogelijk al gemeenschappen in India gesticht en gaat zelfs het verhaal dat Christus voor zijn verrijzenis Japan heeft aangedaan. Waar of niet: het feit dat het christendom tussen de veertiende en negentiende eeuw een voornamelijk Europese religie was, wil niet zeggen dat dat altijd zo was en zal blijven. Gezien het grote aantal gelovigen aldaar kon de volgende paus wel eens uit Afrika of Azië komen, voorspelt Dessin. Vreemd is dat niet, want kwamen de drie wijzen niet ook al uit het oosten?
Mooiste zin
“Zittend in de deuropening van een sociale woning in Mortsel, naast een oude vluchteling, kijkend naar evangelische Pakistani’s die in het Urdu de Heilige Geest aanroepen, beseft een Europeaan pas hoe vreemd het christendom hem geworden is.”
Redenen om dit boek niet te lezen
Lees dit boek niet als u niet tegen horrorverhalen kunt: de verhalen over deportatie, genocide en met name de containergevangenissen in Eritrea zullen u misselijk maken. Ook als u denkt dat al die nieuwe christenen zich wel geruisloos zullen voegen naar de liberale Europese theologie, zal Dessin u teleurstellen. Veel van hen blijken opvallend gehecht te zijn aan de Openbaring van Johannes en de letter van de Bijbelse leefregels, waardoor hun houding in het verstedelijkte Europa tegenover zaken als abortus en homohuwelijk nog ‘een interessant experiment’ kan worden, voorspelt hij.
Redenen om dit boek wel te lezen
Dessin doet vele werelden opengaan: vlak onder onze neus, maar ook van lang geleden en ver weg. Niet iedereen zal weten waarom het christendom in Ethiopië en Nubië al zo vroeg tot bloei kwam, waarom Iraanse christenen nog altijd trots zijn op ‘hun’ koning Cyrus II en waar ter wereld het legendarische christelijke rijk van prester Jan gelegen kan hebben. Evenmin zullen alle Europese christenen in hun schitterende, maar steeds legere kerken beseffen dat een paar straten verderop in een propvol achterafzaaltje een Filipijnse pinkstergemeente in vuur en vlam staat. Verplichte lectuur dus voor iedereen die benieuwd is naar de toekomst van christelijk Europa. Het belooft in elk geval een stuk kleurrijk, levendiger en diverser te worden, of u dat nu aanstaat of niet.
Zie ook de column ‘Secularisatiebril‘ van Nico de Fijter (Trouw, 19 augustus 2017)
EEN GEREDIGEERDE VERSIE VAN DEZE RECENSIE VERSCHEEN OP 7 JUNI 2017 IN
