Recensie van Bernhard Reitsma, Kwetsbare liefde. De kerk, de islam en de drie-enige God. Boekencentrum, 256 blz.
vier sterren
De schrijver
Bernhard Reitsma (1965) is theoloog en werkte zo’n zeven jaar als zendingspredikant en docent in Libanon. Sinds 2007 is hij hoogleraar aan de VU op de leerstoel ‘De kerk in de context van de islam’. In 2011 schreef hij voor de PKN de islamnota ‘Integriteit en respect’, die indertijd ook in Trouw tot een emotionele discussie leidde over de vraag of christenen en moslims wel samen tot (dezelfde?) God kunnen bidden. Een recente bijdrage aan het debat over een mogelijke verbinding tussen de PKN en moslims leverde hij afgelopen januari samen met scriba René de Reuver, in een reactie op de zogenaamde PVV-dominees.
De thematiek
Ook in ‘Kwetsbare liefde’ staat de vraag centraal hoe de christelijke gemeenschap zich moet verhouden tot de islam, gezien vanuit een bijbels-theologische invalshoek en roeping. Reitsma heeft daarbij veel oog voor de verwantschappen tussen christendom en islam. Zo delen ze het geloof in één God (de Schepper), in een leven na de dood en in de overtuiging dat elk mens zich uiteindelijk zal moeten verantwoorden over zijn manier van leven.
Maar er zijn ook fundamentele verschillen, zoals over het (drie-enige) wezen van God, over hoe God zich laat kennen en over wat God van de mens verwacht. Hoe zwaar wegen die verschillen? Daarover lopen de christelijke meningen uiteen. Zo stelde Luther dat de God van de ‘Turken’ niemand minder dan de duivel was – een visie die ook nu onder bijvoorbeeld charismatische christenen aanhang vindt. Voor andere, ‘synthetisch denkende’ christenen staat de verbondenheid voorop: ze menen dat moslims uiteindelijk dezelfde God aanbidden en dat ze in de dialoog iets van elkaar kunnen leren over het goddelijke geheim.
Reitsma zelf kiest hier voor een derde, ‘contextuele’ benadering: hij erkent dat de islam waarheidsmomenten kan bevatten, maar is er ook van overtuigd dat de enige heilsweg via Gods openbaring in Jezus Christus loopt.
Interessantste stelling
Of christenen en moslims van Reitsma inmiddels toch met elkaar mogen bidden, wordt niet helemaal duidelijk. Wel concludeert hij na een doorwrochte interpretatie van Paulus’ uitspraken over het eten van heidens offervlees dat het onchristelijk is om te denken dat moslims een andere god dienen: er bestaat immers geen andere God dan de Ene. Dat neemt niet weg dat het christelijke Godsbeeld anders is dan het islamitische. Maar ook christenen moeten beseffen “dat hun beeld van God niet samenvalt met wie God ten diepste is.”
Uitdagendste zin
“De islamitische oproep tot gebed vanaf de minaret is een appel aan de christelijke gemeente tot vernieuwing”.
Redenen om dit boek niet te lezen
Als voormalig directeur van het studiecentrum van ‘Open doors’, een organisatie die opkomt voor vervolgde christenen, gaat Reitsma uiteraard ook in op de positie van de kerk in islamitisch landen. Het geweld tegen (bekeerde) christenen komt volgens hem niet alleen deels voort uit religieuze hetzerij, maar hoort ook bij de zelfgekozen kwetsbaarheid van een lijdende kerk die in de ontwrichte schepping geen wereldlijke macht nastreeft: “De vervolgde kerk laat zien dat lijden in welke vorm dan ook bij het DNA van de gemeente hoort, als zij met Christus verbonden wil zijn.” Bijbel-theologisch verantwoord of niet: bij zoveel op de zondeval gebaseerde lijdzaamheid haakt deze recensent echt even af.
Redenen om dit boek wel te lezen
‘Kwetsbare liefde’ is geen lichte kost, maar als u een beetje thuis bent in de protestantse theologie, hoeft dat geen bezwaar te zijn. Reitsma heeft zich serieus verdiept in de islam, spreekt uit persoonlijke ervaring en laat zich niet leiden door angst. En juist omdat hij zo stevig in zijn geloof staat, durft hij nieuwsgierig en opvallend onbevooroordeeld over de schutting te kijken. Het staat nog te bezien of hij met dit boek veel Nederlandse moslims zal bereiken, maar als u vanuit een christelijke achtergrond eens een pittig potje wil sparren over kerk en islam, heeft u aan Reitsma een prima partner.
