Recensie van Rhoda Janzen, Lieve hemel. Hoe ik weer bij mijn ouders introk (2011/2010). Sijthoff, 256 blz.

Na haar schooltijd trekt Rhoda Janzen (1963) de deur van haar mennonitische jeugd in Californië stevig achter zich dicht om de wijde, seculiere wereld van wetenschap en literatuur in te stappen. Maar op haar 43ste is ze weer thuis om bij te komen van een ernstig auto-ongeluk en haar mislukte huwelijk met een man die haar verlaten heeft voor ene Bob, die hij heeft leren kennen op gay.com.

Met veel humor beschrijft ze de levensstijl (‘strijdbare soberheid’) van haar ouders, waardoor ze als schoolkind zo’n onpopulair buitenbeentje was: geen hippe lunchtrommeltjes, eindeloos verstelde kleren en niet mogen dansen – hoewel dat laatste soms goed uitkwam… En ach, na al die jaren zijn de kartoffelsalat en de borsjtsj van haar moeder opeens zo smakelijk, dat ze als ‘Recepten voor Eten om je voor te Schamen’ in Janzens boek mogen staan.

Huwelijkskandidaat in bezit van tractor

Het verblijf bij haar familie doet goed en al gauw neemt ze enthousiast deel aan in het menniste sociale leven. Toch blijft ze zich ergeren aan de patriarchale opvattingen van haar broers en evenmin laat ze zich een nette huwelijkskandidaat aansmeren, ook al bezit die een tractor. Maar ze voelt zich wonderwel thuis in de nuchtere en blijmoedige cultuur van haar ouders, die immers ook bij haar identiteit hoort. Vandaar dat ze onbekommerd durft te vertellen over hoe ‘wij mennonieten’ in het leven staan.

De verloren dochter

In Amerika en Engeland is Mennonite in a little black dress een bestseller; Janzen (ze is docent creative writing) schrijft inderdaad erg vlot en trendy (‘Duh!’). Ze neigt niet tot theologische diepzinnigheden: ook in Amerika gaan daden woorden te boven. Maar haar anekdotes zijn veelzeggend, juist omdat ze zo alledaags of zelfs regelrecht plat zijn. De kracht van haar boek is dat het zich laat lezen als een 21ste eeuwse, menniste versie van de gelijkenis van het verloren kind, dat na een wild leven gewoon weer thuis kan komen.

Hilarisch is verder de bijlage over de geschiedenis van de Noord-Amerikaanse mennonieten (geen amish!), die ooit in de Oekraïne benijd werden om hun rijtuigen. Aardig voor leesclubs is tenslotte de lijst met discussievragen bij dit boek, al zijn ze soms erg sturend.

Al met al zeer herkenbaar en amusant verhaal, dat wel degelijk ergens over gaat. Het is alleen jammer dat de sterke Amerikaanse titel verwaterd is tot een ielig kreetje als Lieve hemel. Mennist in minirok zou de lading toch echt beter dekken.

Een geredigeerde versie van Deze recensie verscheen op 6 augustus 2011 in