Recensie van Karin Seethaler, De kracht van de contemplatie. In de stilte genezing vinden. Berne Media, 206 blz.
twee sterren
De schrijfster
Karin Seethaler is een Duitse sociaalpedagoge, gespecialiseerd in burnout-preventie en stressmanagement. Daarnaast is ze als caritaswetenschapster theologe. Ze geeft in heel Europa contemplatieve cursussen en lezingen over thema’s als aandacht, christelijke meditatie en verzoening. Een belangrijk deel van haar opleiding kreeg ze van de Hongaarse jezuïet Ferenc (Franz) Jalics, die in Beieren een meditatiecentrum leidt en een welwillend voorwoordje schreef bij het boek.
De thematiek
Misschien denkt u bij het woord meditatie vooral aan yoga en klankschalen, maar ook het christendom blijkt er een rijke traditie in te hebben, al heet het daar dan vaak eerder gebed. Seethaler wil in haar boek deze bijna vergeten ‘schat van de contemplatieve christelijke traditie’ weer aan het licht brengen en laten zien dat u niet naar India hoeft om overeind te blijven in de hedendaagse hectiek. Met name het Nieuwe Testament biedt veel aanknopingspunten om te genezen van moderne plagen als prestatiedruk, controledrift en snel-sneller-snelst.
Tegenover het hedendaagse lawaai stelt Seethaler de stilte die christelijke monniken eeuwen geleden al in de woestijn zochten; tegenover de hoog opgeschroefde eisen die we tegenwoordig aan elkaar en onszelf stellen, kunnen we ons ook oefenen in de meditatieve overgave aan de aanwezigheid van God in het hier en nu. Ze sluit daarmee aan op mystici als Teresia van Avila, Meister Eckhart en Theresia van Lisieux; ook citeert ze schrijvers en theologen als Rainer Maria Rilke, Dietrich Bonhoeffer, Alberts Schweitzer en Etty Hillesum.
Maar haar boek gaat niet alleen over het waarom van de contemplatie, ook het hoe ervan komt ruimschoots aan bod. Zoals wat u kunt doen met het Oosterse ‘Jezusgebed’, waarin u zijn naam bij elke ademhaling en hartslag ‘herkauwt’. Een andere manier uit de school van Jalics om te voorkomen dat u zich tijdens een meditatie laat afleiden door emoties of klussenlijstjes, is om uw aandacht te richten op uw handen en daar bij elke uitademing zachtjes ‘ja’, ‘Jezus’ of ‘Maria’ in te fluisteren.
Opvallendste stelling
Voor behagelijke ontspanningsoefeningetjes moet u niet bij Seethaler zijn; in de christelijke contemplatie gaat het namelijk om moeizamere processen als vergeving, verzoening en (zelf)aanvaarding. Vooral het lijden staat centraal in: om te genezen en dichter bij uw ware wezen, uw medemensen en God te komen, zult u in navolging van Christus heel wat pijn moeten doorleven en bereid moeten zijn uw persoonlijke kruis te ontmoeten en te dragen, ook al begrijpt u er helemaal niets van.
Mooiste zin
“Het verlangen naar God kan alleen gestild worden als de mens bereid is zichzelf te ontmoeten.”
Redenen om dit boek niet te lezen
Toegegeven: het menselijke verstand heeft zijn beperkingen, maar om dat nu zo te wantrouwen en lager te waarderen dan de innerlijke ervaring? Kan een mens daar zichzelf niet ook flink mee misleiden? En waar ligt de grens tussen enerzijds kwetsbaarheid en sensibiliteit en anderzijds overgevoeligheid? Een snufje relativering zou welkom zijn geweest. Echt twijfelachtig wordt het als het lijden van een epileptisch en zwaargehandicapt peutertje Seethaler een groot geluksgevoel bezorgt. De plechtstatige Nederlandse vertaling tot slot klinkt vaak ijselijk Duits. Een houding ‘inoefenen’? Meditatie tijdens het ‘gaan’? ‘Neen’ zeggen?
Redenen om dit boek wel te lezen
Seethaler maakt inderdaad duidelijk dat ook de christelijke meditatietraditie veel te bieden heeft; ze geeft heldere voorbeelden en ruimt heel wat misverstanden uit de weg. Zo zijn negatieve gevoelens geenszins taboe en als u om een of andere reden de naam ‘Maria’ niet kunt uitspreken, dan mag u ook best ‘mama’ of ‘moeke’ zeggen. Ook leert ze u het verschil te voelen tussen heilzame genezingspijn en de spierpijn waarvan u als beginneling last kunt krijgen als u lang stil blijft zitten. Meest praktische tip, ontleend aan de monastieke vaders: nooit mediteren op een volle maag. En om te voorkomen dat u gaat suffen: altijd met gesloten mond.
