Recensie van Bob Fu en Nancy French, Man van de hemelse vrede. Utrecht: Kok. 352 blz.
een ster
De schrijvers
Fu Xiqiu werd in 1968 geboren op het Chinese platteland en studeerde Engels in de provinciestad Liaocheng. Daar kreeg hij de voornaam Bob, omdat zijn Amerikaanse docenten al die Chinese namen maar moeilijk vonden. Nadat een docent hem de biografie van Xi ‘Shengmo’ Zizhi had laten lezen, bekeerde hij zich tot het christendom en werd hij een ijverig evangelist, buiten de van staatswege gecontroleerde kerk om. In 1996 vluchtte hij met zijn zwangere vrouw naar Hong Kong en vervolgens naar de Verenigde Staten. Daar stichtte hij ChinaAid, een hulporganisatie die in 2012 goed was voor 1,5 miljoen dollar en gevestigd is in Midland, de thuisbasis van de Bushdynastie.
Coauteur Nancy French schreef eerder mee aan een boek van Sarah Palin over Kerstmis. Ze was ook betrokken bij de autobiografie van Sarahs dochter Bristol, die het bestond om tijdens de verkiezingscampagne van haar republikeinse moeder ongehuwd zwanger te worden.
De thematiek
Man van de hemelse vrede (in het Engels God’s Double Agent) vertelt een succesverhaal. Over hoe Bob Fu zijn bijnaam ‘armoedzaaier’ weet kwijt te raken door vlijtige studie, hoe hij letterlijk het pispaaltje van de klas is, maar toch grote leiderschapskwaliteiten blijkt te hebben. Zo organiseert hij vanuit Liaocheng een reis naar de protesten op het Plein van de Hemelse Vrede, waaraan op 4 juni 1989 zo’n bloedig einde kwam. Fu zelf was daar trouwens niet bij – hij was vlak daarvoor afgereisd naar huis, omdat zijn vriendin ziek was geworden. Hij is dus niet de man die in zijn eentje een rij tanks tegenhield, zoals kaft en titel van de Nederlandse vertaling suggereren.
Zijn betrokkenheid bij de studentenprotesten komt hem te staan op scherpe verhoren, afgedwongen zelfbeschuldigingen en sociaal isolement. En net als hij op punt staat zijn grootste verrader te vermoorden, komt de ‘Jezusgodsdienst’ op zijn pad. Waarna hij pas echt last krijgt met de geheime dienst. Wat volgt is een heldhaftige geschiedenis, vol sadistische politieagenten met een slechte adem, wonderbaarlijke ontsnappingen en Goddelijke voorzienigheid. Het voert Fu uiteindelijk tot op de drempel van Bush’ Oval Office.
Opvallendste stelling
Het christendom is in de afgelopen decennia in China spectaculair gegroeid en Fu’s boek doet vermoeden hoe dat komt. De teleurstellende afloop van de studentenprotesten, de corruptie en de emotionele ellende van eenkindbeleid en kille abortuspolitiek, zijn een vruchtbare akker voor het evangelie. Plus de fascinatie voor alles wat uit Amerika komt.
Mooiste zin
“Opeens vroeg ik mij af of er daar in de hemel misschien – heel misschien – iemand was die mij kon helpen en leiden. […] Ik riep het ter plekke uit naar mijn ’tian’, wat ‘hemels’ betekent, en ‘laoye’, wat ‘opa’ betekent, een uiting van respect voor oudere mensen. ‘Hemelse Opa’, bad ik, ‘ik ben zo bang en ik wil niet dat mijn moeder doodgaat. Alstublieft…’ […] Het was mijn eerste gebed.”
Redenen om dit boek niet te lezen
Activist Fu is ontegenzeggelijk een moedig mens. Maar het valt tegen 350 pagina’s lang sympathie op te brengen voor zijn mateloze regel- en bekeringsdrift, zijn superieure moraal en zijn overtuiging dat hij elke geloofsgenoot in nood persoonlijk China uit moet smokkelen. En hoe religieus ben je als je wel even baptist wilt worden, enkel om een visum te bemachtigen? En dan al die belangrijke mensen die hij kent. Wat een heilig opsnijboontje.
Redenen om dit boek wel te lezen
Man van de hemelse vrede gaat over mensenrechten en geloofsvervolging. Vanuit onze traditie van geloofsvrijheid is het onbegrijpelijk waarom de Chinese overheid met zoveel geweld reageert op vreedzame ogende, zij het lang niet altijd apolitieke ‘slaapzaalgeloofsgemeenschappen’ en bijbelstudieclubjes. Maar wat uiteindelijk het meeste bijblijft, zijn Fu’s zijdelingse notities over het dagelijkse leven in een land waar je een vergunning moet hebben om zwanger te worden. Waar vrijen zonder condoom een daad van burgerlijke opstandigheid is. Heel bizar.
