Recensie van Alianna Dijkstra, Is er een hemel voor autisten? Persoonlijke verhalen over autisme en christelijk geloof. KokBoekencentrum, 208 blz.

Vier sterren

De schrijver

Alianna Dijkstra (1974) is journaliste en dicht opwekkende liedteksten. Ook schrijft ze kinderboeken, onder meer over ene Daan en zijn opa, waarbij Elly Zuiderveld een bijpassend liedje maakte. Eerder schreef Dijkstra twee andere boeken over autisme: ‘Autisten liegen niet’ (2012) en ‘Autisteneiland’ (2014).

De thematiek

In ‘Is er een hemel voor autisten?’ vertellen twintig christenen over hun geloof in God en hun ervaringen met autisme. Aan het woord komt een aantal christelijke geestelijke gezondheidszorgers met een opvallend professionele kijk op hun werk met autisten. Maar het interessantste zijn toch de verhalen van mensen die (net als Dijkstra zelf) de diagnose autisme hebben gekregen. Ze praten bijvoorbeeld over de wezensvraag of je later in de hemel nog steeds autist zult zijn. Is autisme een beperking die wegvalt als je straks bij God bent? Of hoort het gewoon bij hoe God je geschapen heeft? Ben je boos op God als je het hebt? Bid je om genezing? Mag dat eigenlijk wel?

Een pijnpunt voor veel autisten (ze zijn er in vele soorten en maten) is dat ze zich ook binnen hun christelijke geloofsgemeenschap vaak onbegrepen en eenzaam voelen. Zoals u waarschijnlijk weet, vinden mensen met autisme het vaak erg moeilijk om prikkels te verwerken. Sommigen komen daarom niet graag naar de kerk: de liturgie verandert ze te vaak, ze vinden het te druk en de preek is ze te abstract.

Ook ‘gezellig’ moeten blijven koffiedrinken kan voor veelal verlegen autisten een drempel zijn, weet men in Alblasserdam, waar sinds kort eens per kwartaal een ‘prikkelarme dienst’ wordt gehouden. Maar ook daarmee is niet iedereen geholpen: heftige orgelmuziek schrikt de ene autist af, terwijl een ander heel beslist vindt dat een dienst zonder orgel niet hoort. Ook wil de een het liefst met rust gelaten worden, terwijl een ander het juist prettig vindt dat er op je wordt gelet en je via de kerk vrienden kunt maken.

Fascinerendste vragen

Autisten nemen de taal en dus ook hun geloof vaak (te) letterlijk en (te) zwart-wit. Want als God in je hart woont, hoe moet dat dan als je een harttransplantatie nodig hebt? Ook kun je helemaal in de war raken van verandering, bijvoorbeeld als er iemand uit jouw kerk gecremeerd wordt, terwijl je toch geleerd hebt dat een christen begraven hoort te worden. De dreigende hel kan ook angstig maken: ben je een heiden als je een keer niet naar een biddag bent geweest? Een autistische vraag of spreekt hier een rigide christelijke opvoeding? Je gaat je afvragen: hoe werkt dat op elkaar in?

Mooiste zin

Maar geloven is voor autisten zeker niet alleen maar narigheid. Zo vinden veel mensen uit Dijkstra’s boek Psalm 139 erg mooi. Zoals ene Dennis het verwoordt: “Ik weet dat God trouw is en altijd dezelfde. Een van mijn favoriete bijbelteksten, uit Psalm 139, zegt dat God mij door en door kent. Hij weet dus precies hoe Hij met mij moet omgaan.”

Redenen om dit boek niet te lezen

Natuurlijk is Dijkstra aan niemand verplicht een zo breed en compleet mogelijk beeld te geven van hoe mensen met autisme met hun (christelijke) geloof omgaan. Toch is het jammer dat ze bijna alleen maar sprak met mensen met een (orthodox-)gereformeerde of evangelische achtergrond. En waarom vraag ik me nou net bij die ene verdwaalde katholiek in haar boek af of het etiket autisme niet erg gemakkelijk op elk buitenbeentje wordt geplakt?

Redenen om dit boek wel te lezen

Dijkstra heeft een heel nuttig boek geschreven voor wie met autisme te maken heeft – voor iedereen dus, als u weet dat 1% van de bevolking een vorm van autisme heeft. En of u nu zelf wel of niet zo’n diagnose heeft: u zult er veel in herkennen en van opsteken. Complimenten verder voor Dijkstra’s gemakkelijke, toegankelijke taalgebruik in deze verzameling van soms schrijnende, maar altijd goudeerlijke verhalen van gemeenschapsleden om voortaan serieus rekening mee te houden.

EEN GEREDIGEERDE VERSIE VAN DEZE RECENSIE VERSCHEEN OP 5 JUNI 2019 IN