Recensie van Claartje Kruijff, Een God die in mij gelooft. Richting en rust in een wereld zonder zekerheid. Ten Have, 173 blz.
Vier sterren
De schrijfster
Claartje Kruijff (1971) knapte af op de leegheid van haar werk als organisatiepsycholoog in Londen en liet zich op haar vijfendertigste dopen. In 2009 studeerde ze af aan de VU in de godgeleerdheid en in 2017 werd ze verkozen tot theoloog van het jaar. Sinds 2021 is ze predikant bij de remonstrantse Geertekerk in Utrecht. Eerdere boeken van Kruijff: ‘Leegte achter de dingen. Mijn zoektocht naar een betekenisvol leven’ (2016) en ‘Stevig staan in een kwetsbare wereld. Het belang van een krachtige levenshouding’ (2020).
De thematiek
Kruijff is een gelovig mens en dat moet ze vaak uitleggen aan mensen die soms zelfs een beetje jaloers zeggen te zijn op de vermeende zekerheid daarvan. Want hoe en waarom zou je nog kunnen geloven in een God die alles heet te weten, ons te zijner tijd streng zal beoordelen en al die ellende in de wereld toestaat? Tot een zinnig gesprek komt het dan zelden, want hoe kun je vertellen over wat voor jou een mysterie en ten diepste onzegbaar en toch soms zo wezenlijk aanwezig is? Kruijff draait de vraag daarom liever om: het gaat er niet om haar geloof in God, maar om Gods bereidheid om in haar te geloven. En of je er vervolgens op durft te vertrouwen dat die God je liefheeft zoals je bent, inclusief al je rommelige tekortkomingen.
In ‘Een God die in mij gelooft’ vertelt Kruijff over haar eigen verdiepende ervaringen hiermee, waarbij ze veelvuldig put uit wat ze zoal meemaakt in haar pastorale werk, zoals aan een sterfbed, bij gespreksgroepen of tijdens de preek die ze vlak na de afgelopen parlementsverkiezingen moest houden.
Met als positieve trefwoorden (onvolledige opsomming): vertrouwen, overgave, rust, bescheidenheid, kwetsbaarheid, kracht, erbij horen, verwondering, verbinding, waardigheid, puurheid, mildheid, openheid, ontvankelijkheid, dankbaarheid, zorgvuldigheid, teerheid, geraakt worden, eerlijkheid, genade, geborgenheid, loslaten, aandacht, barmhartigheid, luisteren, ruimte, zorgzaamheid, verantwoordelijkheid, elkaar zien staan, inclusiviteit, gemeenschap, gebed, hoop, troost, uitdaging, ontmoeting, eenvoud, schoonheid, troost, ‘commitment’ en zijn.
Wat dan tegenovergesteld is aan controledrang, eenzaamheid, maakbaarheid, haast, presteren, efficiëntie, concurrentie, competitie, angst, aan de oppervlakte willen blijven (zogeheten ‘dieptevrees’), veroordelen, bruikbaarheid, jezelf en/of een ander klein maken (of juist opblazen), naïef optimisme en al te makkelijk afhaken.
Opvallendste stelling
Ook het grote Bijbelse gebod om uw naaste lief te hebben als uzelf verrijkt Kruijf met de omkering ervan, namelijk dat u daarnaast uzelf lief moet hebben als uw naaste. En dat is niet bedoeld als vrijbrief voor vrijblijvende egotripperij, maar als kritiek op het strenge orthodox-calvinistische schuldbesef en het leerstuk dat de mens uit zichzelf niet in staat is tot enig goeds.
Kruijffs God daarentegen is juist opmerkelijk barmhartig: die daagt ons namelijk uit om met ‘heldere, rechtvaardige en zachte ogen’ naar elkaar en vooral onszelf te kijken. Want zo kunnen we worden ‘zoals we bedoeld zijn’, als uniek individu dat zich in alle kwetsbaarheid en kracht verbonden voelt met al wat leeft en met wat volgens de remonstrantse geloofsbelijdenis ‘oneindig groter is dan wij kunnen bevatten’. De ruim vier eeuwen oude twist tussen de precieze calvinisten en de rekkelijke remonstranten blijkt dus nog steeds niet beslist.
Centrale zin
‘Maar misschien is het allerbelangrijkste wel: geloof is beginnen met weten dat je het waard bent. Ook als je daaraan twijfelt en denkt dat jij niet veel toe te voegen hebt.’
Redenen om dit boek niet te lezen
Prachtig natuurlijk dat Kruijff zo voor samen gaat, maar het was mij niet altijd duidelijk wie ze met ‘wij’ en ‘ons’ bedoelt. De mens? De remonstrantse predikanten? Of toch met name zichzelf, aan wie u en ik zich dan mogen spiegelen? Verder kreeg deze lezer na honderd pagina’s toch her en der kriebels van zoveel integriteit, verlangen naar deugdzaamheid en gewetensvolle zelfreflectie.
Redenen om dit boek wel te lezen
Anderzijds: met het oog op de toestand in de wereld zou je willen dat er meer van dit soort stemmen klinken. Intelligent, oprecht, hedendaags en nog steeds verfrissend vrijzinnig.
