Recensie van Inez van Oord, Rebible. Ontdekking van vergeten verhalen. Kosmos, 264 blz.
Twee sterren
De schrijfster
Inez van Oord (1958) is journaliste en bladenmaakster: ze bedacht onder andere het spirituele maandblad ‘Happinez’, waarin ze ‘geestverruimende verhalen’ schreef over hindoeïsme en boeddhisme. In 2016 werd haar boek ‘Als jouw leven een cirkel is, waar sta je dan?’ uitgeroepen tot het beste spirituele boek van het jaar. De tweede stem in ‘Rebible’ is van haar oudere broer Jos (1948), theoloog, emeritus predikant en verhalenverteller.
De thematiek
Inez van Oord komt uit een gereformeerd gezin en reisde de hele wereld af op zoek naar zingeving en spiritualiteit. Voor het christendom en de kerk was ze al jong allergisch: te veel regels, te veel wetten, te veel structuren. Wel blijven hangen waren de wonderlijke en vaak onbegrijpelijke Bijbelverhalen, zoals over de slang, Noach, Mozes, Elia en Job, over Jezus’ geboorte, de overspelige vrouw en Judas.
En nu was de tijd kennelijk rijp om vijftien daarvan opnieuw te lezen en met behulp van haar godgeleerde broer vrijelijk te duiden. Ze reizen ervoor naar de Sinaï en Rome, waar ze haar broer bestookt met kritische vragen over vrouwonvriendelijke passages en over hoe letterlijk je de verhalen nou moet nemen. En zo ontdekt ze niet alleen dat de Bijbelse verhalen vaak het resultaat zijn van creatief plagiaat en vele lagen van knip- en plakwerk uit oudere mythen over moedergodinnen en overstromingen, maar ook wat de Bijbel zo uniek en invloedrijk heeft gemaakt.
Ze herkent daarbij veel uit andere spirituele tradities, bijvoorbeeld als God in Genesis levensadem in de mens blaast: precies zoals de yoga-leraar zegt: de adem brengt je bij je zijn! En is het toeval dat Jacob een steen als kussen gebruikt en vervolgens een visioen krijgt? Natuurlijk niet, denk maar aan de magische stenen van Stonehenge!
Opvallendste stelling
Nu, als er vroeger ook al zoveel geknipt en geplakt werd naar de noden van de tijd, dan mag Van Oord dat ook. Dus eindigen veel hoofdstukken met een aangepaste, moderne versie van het besproken Bijbelverhaal. Zo laat ze een profetes de mensen uitdagen de eerste steen te gooien naar een man die zijn vrouw bedrogen heeft. Of stelt ze voor om vandaag nog terug te gaan naar het paradijs en daar samen bovenin de dikke boom van goed en kwaad te gaan zitten. De cherubs met het vlammende zwaard is klaarblijkelijk met vakantie.
Mooiste zin
Het is niet altijd duidelijk wie er spreekt, maar de mooiste zin komt vermoedelijk van broer Jos: “De verhalen zijn als een oeroud gebergte. Het is mooi om te graven en te spitten totdat je uitkomt bij iets wat er ook nu weer toe doet.”
Redenen om dit boek niet te lezen
Van Oord is niet de eerste die onbevangen aan het interpreteren slaat, maar hoe serieus wilt u iemand nemen die in een ladder tegen een muur al een symbool van de heilige drie-eenheid ziet? Voor een overtuigende nieuwe kijk op de Bijbel is verder meer nodig dan Google en intuïtie; dat vraagt ook om helder denkwerk. En gruwel, al die Engelse kreten waarmee ze strooit! Nooit geweten ook dat de Perzische dichter Rumi (13e eeuw) en Franciscus van Assisi al in het Engels schreven.
Redenen om dit boek wel te lezen
Zoals u van een bladenmaakster mag verwachten: het boek is schitterend (mits u van roze en lila houdt). En het moet gezegd: Van Oord heeft lef. Haar belangstelling voor de Bijbel is oprecht en aanstekelijk en de bedaarde uitleg van broer Jos zal zeker snaren raken bij wie sinds zijn jeugd geen (kinder)bijbel meer heeft opengedaan. Als ik tot slot ook even vrij mag associëren: ‘Rebible’ deed mij vooral denken aan het verhaal van die arme jood die naar Praag ging om een schat te vinden en terug thuis ontdekte dat de schat onder zijn eigen drempel lag. Ben benieuwd waar Van Oords volgende reis heen gaat.
EEN GEREDIGEERDE VERSIE VAN DEZE RECENSIE VERSCHEEN OP 13 DECEMBER 2017 IN
