Recensie van Arno Cuppen en Huberta Wiertsema, Reizen langs de Sterrenweg. Vrij & verbonden. Zilt, 224 blz.

3 sterren

De schrijvers

Huberta Wiertsema en haar partner Arno Cuppen kennen elkaar van Scouting en werkten ooit overvolle dagen en weken als duizendpotige speltherapeut respectievelijk ambtenaar. Maar toen ze de bedevaartroute (de ‘camino’) naar Santiago de Compostella hadden gelopen, besloten ze in 2002 het roer om te gooien en aan de voet van de Franse Pyreneeën een niet-religieuze non-profit pelgrimsherberg te beginnen.

De thematiek

In ‘Reizen langs de Sterrenweg’ doen ze minutieus verslag van hun belevenissen van de afgelopen twintig jaar. Want u begrijpt, er ligt een hobbelig en nauwelijks bewegwijzerd pad tussen zo’n ingeving uit 2002 en het moment dat je je eerste gast kunt begroeten. Welke plek voelt goed? Waar is het betaalbaar? Werken de Franse ambtenarij en de elektricien een beetje mee? Laat je je inkomsten over aan de goedgeefsheid van de logés of vraag je een vast tarief? Hoe stuur je je vrijwilligers aan?

Natuurlijk zit er van alles tegen (lekkage, bedwantsen), maar toch wordt ‘L’Esprit du Chemin’ verbazend snel een drukbezette herberg en internationale ontmoetingsplaats. Tot het succes het stel in 2013 boven het hoofd groeit. Het wordt steeds drukker en toeristischer op de camino, de pelgrims worden steeds veeleisender (Wat? Geen Wifi? Geen bagagevervoer?) en ook het ijzeren dagritme breekt op.

De zaak dus maar verkopen en loslaten? Het valt nog niet mee. Maar sinds 2014 drijven de schrijvers een nieuwe herberg aan een stuk rustiger stuk van de camino, in de Morvan. En hebben ze weer tijd voor zichzelf, waarachtiger gastvrijheid en de naderende ouderdom.

Interessantste uitstapje

Wiertsema en Cuppen vertellen uiteraard het nodige over de geschiedenis van deze wereldberoemde, ooit zo christelijke pelgrimsroute, die tot voor kort ook een politieke betekenis had. Zo zou Sant Iago (de heilige Jacobus) indertijd postuum op zijn paard zijn geklommen om de islam uit Iberia te verdrijven en ook generaal Franco spande hem tijdens de Spaanse Burgeroorlog voor zijn katholieke strijdwagen. Die politieke lading is er inmiddels vanaf, net als traditioneel religieuze elementen als gebed en boetedoening: nog maar 17% van de huidige pelgrims gaat op pad om zijn geloof te belijden.

Tegenwoordig is het de gemiddelde caminoganger vooral te doen om zich individueel te ‘herbronnen’, ‘thuis te komen bij zichzelf’ en de ontmoeting met anderen. Of, ingeval van Wiertsema en Cuppen, om de spirituele, ‘diepe’ ervaring van de zeven fasen (‘etappes’) van de Reis van Betekenis, die veel ruimte biedt voor voortekens, symboliek en eigen rituelen. Mooi voorbeeld van dat laatste: hun sympathieke gewoonte om op het hoofdkussen van elke nieuwe gast een briefje met diens naam erop te leggen, waardoor die zich ook in den vreemde gezien voelt.

Mooiste zin

‘Wij gaan de weg niet zelf, de weg komt bij ons langs.’

Redenen om dit boek niet te lezen

Er zijn al heel veel boeken over de camino geschreven: Paul Coelho, Shirley MacLaine en Herman Vuijsje gingen Wiertsema en Cuppen voor en u kunt voor de NS-publieksprijs van dit jaar zelfs al op een geëngageerde thriller met die titel stemmen. Maar er zal inderdaad nog niet vaak door herbergiers over geschreven zijn en hun verhaal voegt zeker iets toe. Maar of de wereld nu op alle persoonlijke ontboezemingen, overwegingen en emoties uit dit wij-document zit te wachten?

Redenen om dit boek wel te lezen

Mocht u een van de 33.000 pelgrims zijn die de afgelopen twintig jaar te gast waren in ‘L’Esprit du Chemin’ of anderszins met het stel bevriend zijn, dan is dit natuurlijk een prachtig souvenir. Ook liefhebbers van ‘Ik vertrek’ kunnen hun hart eraan ophalen. Hulde verder voor de vormgeving van Astrid Sibbes: daar kan menig Facebookpagina en reisblog nog een pixel aan zuigen.

Een aanstekelijk boek ook: mijn trekkersbenen begonnen prompt te kriebelen. Maar dat wordt dan toch eerder een stevig vijfsterrenommetje door de Achterhoek, Twente of Anatolië, want in de spirituele file naar Santiago heb ik, weet ik dankzij Wiertsema en Cuppen, echt niets te zoeken.

EEN GEREDIGEERDE VERSIE VAN DEZE RECENSIE VERSCHEEN OP 25 OKTOBER 2023 IN

Lees ook het interview van Jette Pellemans met Marjon Moed, die in 2022 naar Santiago de Compostella liep: Theatermaakster Marjon Moed: ‘Samen onderweg zijn, naar elkaar omkijken, dat is de camino-vibe die ik wil oproepen’