De Antwerpse joden van dichtbij bekeken

Recensie van LUDO ABICHT, DE JODEN VAN ANTWERPEN. Uitgeverij Vrijdag, 150 blz.

vier sterren


Kaft AbichtDe schrijver

Ludo Abicht (1936) is een Vlaams filosoof en publicist. Hij groeide op in Antwerpen, was van 1961 tot 1971 jezuïet, studeerde naast filosofie klassieke en Germaanse taalkunde en doceerde vervolgens dertig jaar aan de Universiteit Antwerpen. ‘De tocht door de Woestijn’ (1996) over het Israëlisch-Palestijns vredesproces kon de Trouw-recensent indertijd niet bekoren. Daarnaast schreef Abicht onder meer ‘De Joden in België’ (1994) en ‘Geschiedenis van de Joden van de Lage Landen’ (2006). Zijn laatsteling was ‘De Bijbel. Een vrij zinnige lezing’ (2016), waarin hij het Boek der Boeken rationeel-empathisch interpreteert. Lees verder

De eeuwige metgezel van ook alle Japanners

Recensie van Shusaku Endo, Jezus. Het verhaal van een leven. Vertaald door Ernst Bergboer. Kok, 192 blz.

Drie sterren


Kaft EndoDe schrijver

Shusaku Endo (1923-1996) was een Japans katholiek schrijver. Zijn bekendste roman ‘Stilte’ (1966) speelt in de 17e eeuw en gaat over de geloofsverzaking van een jezuïet ten tijde van de wrede vervolging van Japanse christenen. Twee jaar terug herleefde de belangstelling voor Endo’s werk dankzij de verfilming van dit boek door Martin Scorsese, de regisseur van ook ‘The Last Temptation of Christ’. Endo wordt vanwege de overeenkomsten met ‘The Power and the Glory’ ook wel de Japanse Graham Greene genoemd; Willem Jan Otten heeft hem even hoog zitten als Dante en Dostojevski en voorzag de Nederlandse vertaling van Endo’s ‘Jezus’ van een bewonderende inleiding. Lees verder

Verscheurde Joodse familie

Interview met theatermaker Ilay den Boer (1986) over het boek ‘HET BELOOFDE FEEST. OVER DE SCHEUREN IN EEN JOODSE FAMILIE’. Meulenhoff, 192 blz.


Kaft Den Boer“Tussen 2008 en 2013 heb ik, ook onder de titel ‘Het beloofde feest’, zes theatervoorstellingen gemaakt: over mijn moeder, mijn oma, mijn vader, mijn opa, mijn broertje en mijzelf, vanuit ieders perspectief op Israël. De problematiek rond Israël is zo complex dat je er alleen maar iets zinnigs over kunt zeggen als je het vanuit zoveel mogelijk invalshoeken belicht.

Het verhaal van mijn familie laat zien dat het heel ingewikkeld is om over zo’n onvoorstelbaar complex probleem een oordeel te hebben, als je het al binnen één familie niet met elkaar eens kunt worden en er zelfs door uit elkaar kunt vallen. Lees verder

Verstandige taal over kabbalistische mystiek

Recensie van Marcus van Loopik, Kabbala als levenskunst. Op zoek naar eenheid en heling. Skandalon, 320 blz.

drie sterren


Kaft Van LoopikDe schrijver

Marcus van Loopik (1950) is grafisch kunstenaar en als theoloog gespecialiseerd in de judaica. Hij promoveerde begin jaren ’90 aan de VU op het messianisme in de joodse liturgie; een recentere titel is ‘Balk en splinter’ (2011), waarin hij laat zien hoe de Bergrede ingebed ligt in het rabbijnse gedachtengoed uit Jezus’ tijd. Van Loopik is sinds maart 2017 lid van de liberaal joodse gemeente in Rotterdam. Lees verder

Een calvinistisch land?

Recensie van PETER VAN DAM, EEN CALVINISTISCH LAND? RELIGIE IN NEDERLAND. AUP, 168 blz.

drie sterren


Kaft Van DamDe schrijver

Peter van Dam (1981) is docent geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Eerder schreef hij (onder andere met medehistoricus en Trouw-columnist James Kennedy) kritisch over de ver- en ontzuiling van Nederland; in ‘De staat van verzuiling’ (2011) en ‘Achter de zuilen’ (2014) betoogde hij dat het beeld van een star verzuild land een mythe is, net als de wijd verbreide opvatting dat de ontzuiling in de jaren ’60 de secularisering heeft ingeluid.

De thematiek

In zijn nieuwste boek gaat Van Dam een verwante misvatting te lijf, namelijk dat Nederland door-en-door calvinistisch zou zijn: van sober, zuinig, gewoon is al gek genoeg en verbeeld je verder maar niks. Nu, daar zijn enkele kanttekeningen bij te plaatsen, blijkt. Lees verder

Glip eens binnen bij de oud-katholieken

Recensie van PETER-BEN SMIT (RED.), DE OUD-KATHOLIEKE KERK VAN NEDERLAND. EEN INLEIDING. Boekencentrum, 176 blz.

drie sterren


Kaft SmitDe schrijvers

Theoloog Peter-Ben Smit (1979) is hoogleraar aan de VU en aan het oud-katholieke seminarie in Utrecht. Daarnaast is hij hulppastor in de Oud-Katholieke parochie van Amsterdam en geeft hij regelmatig zijn mening op de site van nieuwwij.nl. Hij heeft maar liefst drie proefschriften geschreven, waarvan eentje over de geschiedenis van de oud-katholieke kerk. De vijf andere auteurs (allen heren) in deze bundel zijn eveneens als docent, onderzoeker of rector verbonden (geweest) aan het OK-seminarie en ook met hun academische titels zit het bijzonder snor. Lees verder

Alleen op de wervelende wereld

Recensie van LUCIEN CUSTERS, ALLEEN IN WERVELENDE WERELD. HET LEVEN VAN JOHAN ANDREAS DÈR MOUW (1863-1919). Vantilt, 368 blz.


Beetje sneu verhaal. Komt op 29 juli 1919 eindelijk je eerste dichtbundel uit, ben je net drie weken daarvoor overleden. Het overkwam Johan Andreas dèr Mouw, wiens volwassen leven toch al geen feestje was. Een misgelopen academische carrière als filosoof, verboden en onbeantwoorde liefdes, een Achterhoeks schandaal dat de landelijke pers haalde, diverse zelfmoordpogingen… Nee, die Dèr Mouw was een aparte, met dat rare, grote hoofd, dat aanstellerige streepje op zijn naam en die woeste baard. Lees verder

Bijbelse basiscursus voor seculiere generaties

Recensie van ALAIN VERHEIJ, GOD EN IK. WAT JE ALS WELDENKENDE 21E-EEUWER KUNT LEREN VAN DE BIJBEL. Atlas Contact, 208 blz.

vier sterren


Kaft VerheijDe schrijver

Alain Verheij is nog geen dertig, actief blogger en noemt zichzelf de ‘Theoloog des Twitterlands’. Hij groeide op in een warm, regulier protestants gezin, werd als puber radicaal evangelisch, raakte als student verliefd op een gereformeerde domineesdochter en ruilde zijn studie geschiedenis daarop in voor een theologische opleiding aan het Nederlands Gereformeerde Seminarie. De liefde voor het Nederlands Gereformeerde gemeenteleven is ondertussen weer bekoeld: Verheij is van trouw kerkganger inmiddels randkerkelijk ‘kerstganger’ geworden. Lees verder

Met Hermes toch maar weer op theevisite

Recensie van JAN PRIJ, GOD EN GELD. Klement, 210 blz.

vier sterren


Kaft Prij God en geldDe schrijver

Jan Prij is econoom, filosoof, lekenpreker en redactiesecretaris van Christen Democratische Verkenningen, een kwartaaltijdschrift dat het geheugen en geweten van het CDA wil zijn. Op zoek naar ‘het verhaal achter te feiten’ heeft Prij al heel wat artikelen, lezingen en essays op zijn naam staan, onder meer voor de Bilderbergconferentie. Twaalf daarvan heeft hij nu dan samengeraapt en bewerkt voor zijn eerste echte boek, ‘God en geld’.

De thematiek

Hermeneutiek, daar draait het om in dit boek. Zo’n geleerd woord waar je vaak over struikelt in theologische geschriften en dat ik dan altijd weer even moet opzoeken. Lees verder

Twee prinsen van Oranje

Recensie van RONALD DE GRAAF, DE PRINS. WILLEM VAN ORANJE, 1533-1584. Karmijn, 375 blz. en MICHEL VAN DER EYCKEN (RED.), FILIPS WILLEM. PRINS VAN ORANJE, HEER VAN DIEST, 1554-1618. AUP, 196 blz.


Kaft De GraafBijna veertienhonderd boeken, artikelen en pamfletten zijn er de afgelopen eeuwen al geschreven over Willem van Oranje. Gerekend vanaf zijn geboortejaar 1533 komt dat neer op gemiddeld zo’n drie titels per jaar. Van Hugo de Groot, P.C. Hooft, Groen van Prinsterer tot en met de beruchte televisieserie uit 1984 met Jeroen Krabbé in de wellustige hoofdrol.

En Willem trekt nog steeds de belangstelling, 450 jaar na het begin van de Tachtigjarig Oorlog (al spreken sommige historici liever over ‘de Opstand’). Zo kunt u tot 28 oktober in het Nationaal Militair Museum in Soest de tentoonstelling ‘Willem’ bezoeken, over hoe hij aan het Bourgondische hof in Brussel als veldheer ervaring opdeed. Verder is van de week de interactieve website 80jarigeoorlog.nl gelanceerd en brengt de NTR dit najaar een zevendelige televisieserie over deze oorlog. Lees verder