Heksen als ideale zondebok

Recensie van Marion Gibson, Heksen. Een wereldgeschiedenis in dertien heksenprocessen, van de middeleeuwen tot nu. Oorspronkelijke titel: Witchcraft. A History in Thirteen Trials. Uit het Engels vertaald door Gretske de Haan en Marieke van Muijden. Ambo|Anthos, 338 blz.


Heksen zijn hot. En anders dan vijf, zes eeuwen geleden nu ook in positieve zin. Denk maar aan Susan Smit, die zichzelf trots presenteert als een heks die met haar toverspreuken het beste met de mensheid voorheeft en niets te maken heeft met dat lelijke oude wijf dat aasde op het malse vlees Hans en Grietje. Binnenkort komt er, mede op Smits initiatief, zelfs een nationaal heksenmonument in Roermond, waar nog altijd zichtbaar is welk afschuwelijk lot een mens indertijd te wachten kon staan als je beschuldigd werd van hekserij, ook in onze relatief nuchtere contreien. Lees verder

Duivelse literatuur

Bas Jongenelen, De duivel in de Nederlandse literatuur. Gompel&Svacina, 229 blz.

Vier sterren


De schrijver

Bas Jongenelen (1968) promoveerde in 2019 op de humor uit het jaar 1561 en is nu docent Nederlands aan de Fontys Lerarenopleiding Tilburg. Daarnaast schrijft hij sonnettenbundels met intrigerende titels als ‘Handboek veehouderij’, bevlogen studieboeken en nuttige werkjes zoals over hoe je een goed artikel voor de opiniepagina in een krant schrijft. Verder verzint hij zo af en toe een goocheltruc.

De thematiek

En nu dus een boek over de duivel in de Nederlandse literatuur. En dan niet als theologisch concept, maar als personage in Nederlandse romans, verhalen, gedichten, popsongs, stripverhalen, vanaf de Middeleeuwen tot nu. Lees verder

Calvinisten over toverij en bijgeloof

Recensie van Jan Stronks, Toverij, contramagie en bijgeloof. 1580-1800. Geleerde debatten over duivelse zaken. AUP, 350 blz.

Drie sterren


De schrijver

Jan Stronks was jarenlang manager en directeur personeelszaken van beroep. Daarnaast onderzocht hij als historicus en promovendus bij Religiegeschiedenis aan Vrije Universiteit hoe de Nederlandse gereformeerde ‘publieke’ kerk tot pakweg 1800 aankeek tegen toverij en bijgeloof. Dit boek is daar het resultaat van.

De thematiek

Al in 1608 kwam er in de Republiek der Zeven Provinciën een einde aan de heksenvervolgingen, waarmee Nederland opvallend voorop liep in Europa. Hoe kwam dat? Was de overheid hier zo uitzonderlijk nuchter? Of lag het aan het calvinisme? Maar waarom Engeland dan pas in 1736 bij zinnen? Lees verder

Liever in therapie dan naar Lourdes

Recensie van Anselm Grün, Het kwaad overwinnen met liefde en vertrouwen. Wegen naar een verzoende samenleving. Ten Have, Utrecht, 159 blz.

vier sterren


Kaft Grün, Het kwaad overwinnen met liefde en vertrouwenDe schrijver

Al meteen na zijn gymnasiumdiploma meldde Anselm Grün (1945) zich als novice aan de poort van de Benedictijner abdij van Münsterschwarzach. Hij studeerde vervolgens niet alleen filosofie en katholieke theologie, maar ook bedrijfswetenschappen. Zijn eerste boek, Reinheit des Herzens, verscheen in 1976 en inmiddels heeft hij enkele honderden titels op zijn naam staan, die in minstens dertig talen vertaald zijn (waaronder het Fries). Lees verder