Verdwenen voor een vrij Oekraïne

Leestip: Victoria Belim, Rode sirenes. Een Oekraïense familiegeschiedenis. Uit het Engels vertaald door Auke Leistra. Arbeiderspers, 336 blz.


De in Kiev geboren Victoria was vijftien toen ze in 1994 met haar moeder naar Amerika emigreerde en was daarna nauwelijks meer bezig met haar geboorteland. Maar als Rusland in 2014 de Krim annexeert en ze daarover ruzie krijgt met haar oom Vladimir, gaat ze op zoek naar haar familiegeschiedenis. Want wie was bijvoorbeeld die geheimzinnige oom Nikodim, over wie haar overgrootvader in zijn dagboek noteerde: ‘verdwenen in de jaren dertig, in de strijd voor een vrij Oekraïne’?

Lees verder

Au revoir la Russie, bonjour Paris

Recensie van Helen Rappaport, De Romanovs na de val. Ballingschap in het Parijs van de Belle Époque ten tijde van revolutie en oorlog. Uit het Engels vertaald door Paul Janse en Rob de Ridder. Spectrum, 368 blz.


Kaft RappaportEen boek over ‘Zaroebezjnaja Roes’, oftewel ‘Rusland buiten de grenzen’? Toen de Engelse historica Helen Rappaport (1947) in 2021 haar boek naar de drukker stuurde, zal ze niet bevroed hebben dat die uitdrukking inmiddels oorlogszuchtige beelden oproept. Maar een dikke eeuw geleden waren het toch heus Russen die met tienduizenden tegelijk hun land uit vluchtten. Ze kwamen toen veelal terecht in Parijs, waar ze in het begin van harte welkom waren. Lees verder

De valkuilen van de familiekroniek

Recensie van Maria Stepanova, Voorbij het geheugen. Een familiegeschiedenis. Uit het Russisch vertaald door Jan Robert Braat. 400 blz.


Kaft StepanovaDichteres Maria Stepanova (1972) is tien als ze voor de eerste keer besluit dit boek nog niet te schrijven, maar wel begint ze dan op enveloppen en systeemkaartjes de flarden van haar Joods-Russische familiegeschiedenis neer te krabbelen. Compleet zal haar verhaal helaas nooit worden, want het aantal mensen dat haar kan vertellen hoe het geweest was, slinkt of heeft daar, zoals haar ouders, steeds minder behoefte aan; haar vader verbiedt haar zelfs uit zijn brieven te citeren.

En dan niet, zoals u wellicht denkt, omdat zijn belevenissen of herinneringen te gruwelijk voor woorden zijn: op een bij Leningrad gesneuvelde achteroom na heeft haar familie gek genoeg alle verschrikkingen van de twintigste eeuw overleefd, al was het soms kielekiele. Lees verder

‘Ik heb veel boeken radicaal weggedaan’

Interview met Wil van den Bercken (1946), voormalig bijzonder hoogleraar Ruslandkunde en schrijver van ‘DAG LEVEN, DAG BOEKEN! OVER DE BETREKKELIJKHEID DER DINGEN’. Balans, 111 blz.


Kaft Bercken“Ik heb dit boek geschreven vanuit de min of meer natuurlijke menselijke neiging om aan het eind van je leven terug te kijken op de zin van wat je gedaan hebt. Het is deels autobiografisch, maar vooral bedoeld als een algemene, licht-filosofische beschouwing over de rol van het toeval in het leven.

Het toeval is in mijn leven verbazend cruciaal geweest. De ontmoeting met mijn vrouw in 1972 in het toenmalige Leningrad bijvoorbeeld was een wonderlijke opeenstapeling van toevallige gebeurtenissen die ik absoluut niet had kunnen plannen. Zeker, je moet ervoor open staan, maar de gelegenheid moet ook geboden worden. Lees verder