Wat we in 1949 al konden weten over de volksmenners van nu

Essay over de actualiteit van het boek ‘Prophets of Deceit. A Study of the Techniques of the American Agitator’ (1949) van Leo Löwenthal en Norbert Guterman


Een vijfenzeventig jaar oud Amerikaans onderzoek, dat kan verklaren waarom extreem rechts op dit moment ook in Europa weer zo’n opgang maakt? Jazeker! Leo Löwenthal deed er met Norbert Guterman indertijd verslag van in ‘Prophets of Deceit’, dat sinds 2021 als ‘Falsche Propheten’ weer in de Duitse boekwinkels ligt. De Keulse schrijver Martin Mittelmeier vertelde me erover, tijdens een interview over zijn boek ‘Vrijheid en duisternis’.

Dat ging over het verhaal achter de ‘Dialectiek van de Verlichting’ van Max Horkheimer en Theodor Adorno, die daarin filosofisch uit de doeken hadden gedaan waardoor de Verlichting halverwege de vorige eeuw was omgeslagen in de ongekende barbarij van het nazisme. Maar, tipte Mittelmeier, als je concreet wilt begrijpen hoe en waarom het rechtse populisme ook nu weer zo in de lift zit, dan zou je Löwenthal moeten lezen. Mittelmeier had gelijk. Sterker nog: ‘Prophets of Deceit’ moet heel gauw in het Nederlands vertaald worden. Lees verder

De stad als spiritueel probleem

Recensie van Jacques Ellul, De grote stad. Een bijbels perspectief. Uit het Frans vertaald door Marianne van Reenen. Skandalon, 272 blz.

Drie sterren


Kaft EllulDe schrijver

De Franse socioloog Jacques Ellul (1912-1994) was tot nu toe in Nederland hoogstens onder vakgenoten bekend om zijn kritische ideeën over techniek, geld en macht. Nog minder bekend is dat hij streng gereformeerd was en als theoloog in de jaren ’70 in de Engelstalige wereld naam heeft gemaakt met een controversieel boek over de grote stad als spiritueel probleem. Geschreven had hij dat ‘Sans feu ni lieu’ overigens al rond 1950, tussen de puinhopen van de Tweede Wereldoorlog. Onlangs is dit inmiddels klassieke boek onder de titel ‘De grote stad’ dan eindelijk in het Nederlands verschenen. Lees verder