Categorie archieven: Journalistiek

Dementie stelt ons voor de kernvragen van leven en geloof

Geplaatst op door

Recensie van Tim van Iersel, Godvergeten. Gedachten over geloof en dementie. KokBoekencentrum, 92 blz.

vijf sterren

Kaft Van IerselDe schrijver

Ethicus en ‘dementiedominee’ Tim van Iersel (1983) werkt als geestelijk verzorger van de voornamelijk demente bewoners in een Zuid-Hollands woonzorgcentrum. Daar begeleidt hij ook vrijwilligers en mantelzorgers; vorig jaar verscheen voor verpleegkundigen in opleiding zijn boekje ‘Dilemma’s bij dementie. Waarden wegen voor goede zorg’. Als predikant heeft hij een bijzondere opdracht van de Protestantse Kerk in Nederland voor de zorg voor mensen met dementie. Verder geeft hij pastorale nascholingscursussen aan de Theologische Universiteit Kampen, schrijft hij voor de site dementie.nl en zit hij als ethicus in de landelijke toetsingscommissie euthanasie. Lees verder →

‘Was ik maar nooit naar Frankrijk teruggekeerd!’

Geplaatst op door

Recensie van Joris Verbeurgt, Weldra zal ik onder de guillotine liggen. Grace Elliott – ooggetuige van de Franse Revolutie. Vrijdag, 256 blz.

Kaft ElliottDe Schotse advocatendochter Grace Dalrymple Elliott (1754-1823) zou het niet slecht doen in een historische avonturenroman van de Golons, u weet wel, van die ontembare Angélique, die furore maakte aan het hof van de Zonnekoning. Grace is opvallend mooi, kan geestig converseren en wordt op haar 17e uitgehuwelijkt aan een schatrijke, twintig jarig oudere Londense society-arts. Drie jaar later sneuvelt het huwelijk na een scandaleuze affaire met een knappe, eveneens getrouwde burggraaf en ligt Grace’ reputatie aan flarden – haar geliefde moet van de rechter de bedrogen dokter het gigantische bedrag van 12.000 pond betalen bij wijze van ‘morele schadevergoeding’ en zelfs haar familie wil niets meer van haar weten.

Waarop ze een riante carrière begint als professioneel maîtresse van onder meer een jongere broer van de Franse koning en, terug in Engeland, de Engelse kroonprins en vader (hij ontkent) van haar dochter. Lees verder →

De oeroude kennis van kabbala

Geplaatst op door

Interview met Mirjam Knotter, conservator bij het Joods Historisch Museum en samensteller van de tentoonstelling ‘Kabbala’

KABBALA | Een net geopende tentoonstelling licht de sluiers op rond kabbala, de joodse mystiek. Wat is kabbala eigenlijk en hoe zit het met die geheimzinnigheid die er zo lang omheen heeft gehangen?

Kaft KabbalaToen de nieuwe directeur van het Joods Historisch Museum in Amsterdam, Emile Schrijver, vier jaar geleden conservator Mirjam Knotter vroeg waarover zij nou eens een grote knaltentoonstelling zou willen organiseren, wist ze het meteen: kabbala. Het was de kunsthistorica namelijk opgevallen dat kabbala (met de klemtoon op de laatste a, dus kabbalá) steeds meer belangrijke beeldende, joodse en niet-joodse, kunstenaars wist te inspireren, onder wie Barnett Newman, R.B. Kitaj en Anselm Kiefer.

Ook in de populaire cultuur is kabbala reuzehip sinds Madonna, David en Victoria Beckham en Britney Spears rode polsbandjes gingen dragen om kwade krachten af te weren. En zong David Bowie trouwens niet al in 1976 in ‘Station to Station’ over ‘kether’ en ‘malkuth’, twee elementen uit de kabbalistische levensboom? Een foto waarop Bowie zo’n ‘ets chaim’ zit te tekenen, prijkt dan ook prominent op het affiche en het boek bij de tentoonstelling. Lees verder →

Voetbalplaatjes, maar dan van Hitler

Geplaatst op door

Interview met Gerard Groeneveld (1956), neerlandicus, boekhistoricus en schrijver van ‘Hitlers jongste hoop. Nazipropaganda voor de jeugd’. Vantilt, 2019.

“Ik ben indertijd afgestudeerd op de geschiedenis van de Amsterdamse Keurkamer, de eerste Nederlandse bruine uitgeverij, onder meer verantwoordelijk voor de Nederlandse vertaling van Mein Kampf. Op een gegeven moment kwam ik een boekje tegen waarmee Duitse kinderen tijdens het Derde Rijk leerden lezen en schrijven en ze opgevoed werden tot bruikbare leden van Hitlers volksgemeenschap.

Illustratie uit een Duits rekenboekje bij het getal '1' (eind jaren '30)Nu is er wel onderzoek gedaan naar dit soort schoolboekjes, maar dan naar de tekstuele inhoud ervan. Mij vielen vooral de illustraties erin op: je ziet uniformen, er wapperen hakenkruisvlaggen en de Führer aait kinderen over hun bol; de bruine wereld werd er zo met de paplepel ingegoten. Daarbij maakten de nazi’s gebruik van illustratoren van naam en faam: ze vonden het belangrijk dat de plaatjes in deze eerste abc- en rekenboekjes zo mooi en aantrekkelijk mogelijk waren. Lees verder →

De ideale kerk: nederig, kwetsbaar en barmhartig

Geplaatst op door

Recensie van John Lapré, Een kerk die knielt. Pleidooi voor nederigheid. Ark media, 160 blz.

drie sterren

Kaft Lapre KnieltDe schrijver

John Lapré werd in 1986 geboren als John Kamphuis, studeerde rechten en is officier bij de Koninklijke Marine. Daarnaast is hij bevlogen evangelisch christen en woont hij sinds 2013 geregistreerd samen met de eveneens diepgelovige Lionel Lapré, wiens achternaam hij met liefde draagt. Eerder schreef hij ‘Als de hemel de aarde raakt. Verlangen naar opwekking’ (2011) en ‘In vuur en vlam voor de Heiland’ (2010); vorig jaar verscheen zijn ‘Stoppen met moeten’. Zijn bekendste boek is ‘De veilige kerk’ uit 2017, waarin hij ook de minder homovriendelijke christelijke geloofsgemeenschappen probeerde aan te zetten tot bezinning op seksuele diversiteit. En wellicht herinnert u zich het ontroerende dubbelinterview dat Marije van Beek begin dit jaar had met hem en zijn hersteld-hervormde moeder, vlak nadat de Nashville-verklaring in het Nederlands was vertaald. Lees verder →

De vrijheid van de Brabantse stadsvrouwen

Geplaatst op door

Recensie van Jelle Haemers, Andrea Bardyn en Chanelle Delameillieure (red.), Wijvenwereld. Vrouwen in de middeleeuwse stad. Vrijdag, 271 blz.

Kaft WijvenwereldDe Middeleeuwen, dat waren nog eens duistere tijden. En dan vooral voor vrouwen, die er als erfgename van Eva immers voortdurend op uit waren mannen ten gronde te richten, zo waarschuwde rond 1530 de schrijver van ‘Dat bedroch der vrouwen’ maar weer eens. Vandaar dus dat de man de broek aan moest hebben, ook in huis. Toegegeven, er waren ook dames met macht: gravin Ada, Jacoba van Beieren, Maria van Bourgondië, al waren die vaak tweede keus, bij gebrek aan mannelijke troonopvolgers. Ook op religieus gebied hebben enkele middeleeuwse vrouwen de geschiedenisboekjes gehaald, zoals Hadewijch en Lidwina van Schiedam.

Schrale pap?

Maar hoe zat het met de macht en rechten van de gewone, onbekende poortervrouw? Had zij nog een vinger in de schrale pap, waarin ze, zo wil het beeld, de hele dag thuis moeizaam stond te roeren? Had zij wat te willen als het op trouwen of seks aankwam of moest ze alles maar lijdzaam ondergaan? Kon ze een eigen inkomen hebben? Hoe zag de middeleeuwse ‘wijvenwereld’ er uit? Lees verder →

De valkuilen van de familiekroniek

Geplaatst op door

Recensie van Maria Stepanova, Voorbij het geheugen. Een familiegeschiedenis. Uit het Russisch vertaald door Jan Robert Braat. 400 blz.

Kaft StepanovaDichteres Maria Stepanova (1972) is tien als ze voor de eerste keer besluit dit boek nog niet te schrijven, maar wel begint ze dan op enveloppen en systeemkaartjes de flarden van haar Joods-Russische familiegeschiedenis neer te krabbelen. Compleet zal haar verhaal helaas nooit worden, want het aantal mensen dat haar kan vertellen hoe het geweest was, slinkt of heeft daar, zoals haar ouders, steeds minder behoefte aan; haar vader verbiedt haar zelfs uit zijn brieven te citeren.

En dan niet, zoals u wellicht denkt, omdat zijn belevenissen of herinneringen te gruwelijk voor woorden zijn: op een bij Leningrad gesneuvelde achteroom na heeft haar familie gek genoeg alle verschrikkingen van de twintigste eeuw overleefd, al was het soms kielekiele. Lees verder →

Hoe een woekeraar toch in de hemel kon komen

Geplaatst op door

Interview met Jeroen Linssen (1960), politiek filosoof en schrijver van ‘Hebzucht. Een filosofische geschiedenis van de inhaligheid’ (2019)

Kaft Hebzucht“Mijn boek beschrijft hoe er in de loop van de eeuwen over hebzucht is gedacht, met name in de filosofie. Het idee ervoor ontstond tijdens de financiële crisis van 2008. In eerste instantie kregen de grote graaiers daarvan de schuld, totdat bleek dat bijna iedereen boter op zijn hoofd had, met een hoge hypotheek of spaarcentjes bij Icesave. En als je nu terugkijkt: wat hebben we met de grote graaiers gedaan? Nou, niet zoveel. Een beetje symboolpolitiek, met plafonds voor bonussen en salarissen. En zijn we alom gaan matigen? Ook niet echt. Om de economie uit het slop te trekken verschoof de focus alweer snel en zei vriend Rutte: koop een auto, koop een huis, laat het geld rollen! Dat is een merkwaardige cirkel. Eerst krijgt de hebzucht de schuld van de ellende, maar tegelijkertijd is zij ook het medicijn. Vanuit die dubbelheid ben ik de geschiedenis van de hebzucht ingedoken en daarin stuitte ik sinds de opkomst van de geldeconomie, vanaf ongeveer het jaar 1000, voortdurend op die tweeslachtigheid. Lees verder →

Vasten voor protestanten

Geplaatst op door

Recensie van Aaron Damiani, De zegen van soberheid. God vinden in de veertigdagentijd. KokBoekencentrum, 192 blz.

twee sterren

Kaft DamianiDe schrijver

Aaron Damiani is sinds 2012 hoofdpredikant van de anglicaanse Immanuelkerk, een pionierskerk midden in Chicago, die hij vanuit een visioen samen met zijn vrouw Laura heeft opgericht. De groeiende gemeente grijpt terug op de vroege kerk en het concilie van Nicea en laat zich sterk leiden door de Heilige Geest. Meedoen is een belangrijk onderdeel van de liturgie, waarin opwekking centraal staan.

De thematiek

Nee, ‘De zegen van soberheid’ van dominee Damiani gaat niet over waarom we als goede rentmeesters zuiniger kunnen zijn op Gods schepping en bijvoorbeeld de auto moeten laten staan. Damiani’s vuur brandt vooral voor Jezus, bij wiens kruis we met Pasen het giftige afval van onze ziel kunnen inleveren. Lees verder →

Egotrip naar de zin van het leven

Geplaatst op door

Recensie van Willemijn Dicke, De sjamaan en ik. Een nuchter, geestig verslag van een zoektocht naar zingeving. Prometheus, 240 blz.

Twee sterren

Kaft DickeDe schrijver

Bestuurskundige Willemijn Dicke (1970) werkte zeventien jaar als wetenschappelijk medewerker aan de Technische Universiteit Delft. Naast wetenschappelijke publicaties schreef ze ook een roman: ‘Mea’ (2009), een vrouwelijke versie van W.F. Hermans’ ‘Onder professoren’. In 2012 ruilde ze haar baan als wetenschapper pardoes in voor een managementfunctie; tegenwoordig is ze zelfstandig consulent voor het hoger onderwijs.

De thematiek

In ‘De sjamaan en ik’ verhaalt Dicke over hoe ze van militant atheïste en harde wetenschapster verandert in een religieuze ziel. Herman Philipse is aanvankelijk haar grote held, kerkgangers noemt ze ‘christenhonden’ en geloven vindt ze iets voor achterlijke gekkies die bang zijn voor de dood. Lees verder →