Tag archieven: Holocaust

Haten om het geloof

Geplaatst op door

Bespreking van Paul Hedges, Religious Hatred. Prejudice, Islamophobia, and Antisemitism in Global Context. Bloomsbury, 297 blz.

Geen geloof dat de vrede niet zegt te dienen. Toch wordt er heel wat afgehaat als het om religie gaat: wie niet de juiste, dominante leer aanhangt, loopt het risico te worden bespot, geminacht, achtergesteld, buitengesloten of verjaagd. Prooi te worden van ‘heropvoeding’, pogroms en genocide – zelfs na de Holocaust lijkt de mensheid nog niet veel wijzer te zijn geworden.

De Britse religiewetenschapper Paul Hedges analyseert in ‘Religious Hatred’ hoe en waardoor het soms zo gruwelijk uit de hand loopt, zoals toen met Auschwitz. En hoe staat de wereld er nu bij? Neemt de religieuze haat weer toe? Zijn de moslims de nieuwe Joden? Vijf vragen. Lees verder →

Getuigenis uit de hel

Geplaatst op door

Recensie van Rosa de Winter-Levy, In Birkenau. Een getuigenis. Met een voorwoord en interview van Ronit Palache. Alfabet, 126 blz.

Toen het Joodse gezin De Winter in 1943 het bevel kreeg zich in concentratiekamp Vught te melden, besloten ze onder te duiken. Maar na 464 dagen op een gastvrije boerderij in de Achterhoek werden ze verraden en via Westerbork met de laatste trein naar Auschwitz gedeporteerd. Vader Emanuel werd daar meteen de dood in gejaagd, moeder Rosa en dochter Judy wisten de hel op wonderbaarlijke wijze te overleven. Lees verder →

Van de baby en de koffer

Geplaatst op door

Recensie van Awraham Soetendorp en Annemiek Leclaire, ‘Levenslessen van een rabbijn’. Balans, 155 blz.

5 sterren

De schrijvers

Awraham Soetendorp (1943) was van 1968 tot 2008 rabbijn van de Liberaal Joodse Gemeente in Den Haag. Daarnaast reisde hij stad, land en wereld af als president / oprichter / lid van bijvoorbeeld het fonds Hoop voor Kinderen, het Internationale Groene Kruis en de beweging One Voice, dat vredesgroepen in Palestina en Israël bij elkaar brengt. Zijn levenslessen werden opgetekend door NRC-journaliste Annemiek Leclaire (1969), die al heel wat interviews over zingeving op haar naam heeft staan. Lees verder →

Atheïst Primo Levi over God

Geplaatst op door

Recensie van JOYCE RONDAIJ, PRIMO LEVI NA GOD. VERHALEN VAN EEN NIEUWE BIJBEL. Verbum, 256 blz.

Vier sterren

De schrijver

Joyce Rondaij (1990) is theoloog en promoveerde eind vorig jaar aan de Protestantse Theologische Universiteit op de theologische en filosofische dimensies in het werk van Primo Levi (1919-1987), de Joods-Italiaanse schrijver en scheikundige die Auschwitz overleefde. Haar Engelstalige proefschrift heeft ze nu vertaald en bewerkt voor een Nederlands publiek.

De thematiek

Primo Levi’s ‘Is dit een mens’ (1947) en ‘Het respijt’ (1963) zijn nog altijd twee van de indrukwekkendste verhalen uit de vorige eeuw, over hoe in de kampen het besef van menselijkheid verloren ging en vervolgens Levi’s maandenlange, ommelandse reis terug naar Turijn, nadat de Russen Auschwitz bevrijd hadden. Lees verder →

Welkom in de Game

Geplaatst op door

Interview met Alessandro Baricco, schrijver van ‘The Game’.

Kaft BariccoMiddeleeuwen, Verlichting, Romantiek… We mogen de geschiedenis graag indelen in tijdperken, met elk hun eigen, typische manier van denken. Volgens de Italiaanse literator en filosoof Alessandro Baricco (1958) zijn we in deze digitale tijden inmiddels aanbeland in het tijdperk van het Spel, in goed hedendaags ‘de Game’. En daarmee bedoelt hij niet dat we manipulatieve spelletjes met elkaar aan het spelen zijn. Integendeel: de Game is volgens Baricco op dit moment de best denkbare beschaving en een overwinning op de gruwelen van de 20ste eeuw – zoals de Verlichting een grote verbetering was ten opzichte van de (donkere) Middeleeuwen. De omwenteling begon al in 1978 met een simpel, nu bijna vergeten computerspelletje: Space Invaders. Lees verder →

De Holocaust ondergeschikt aan klef filmverhaaltje

Geplaatst op door

Recensie van Takis Würger, ‘Stella’. Uit het Duits vertaald door Goverdien Hauth-Grubben. Signatuur, 208 blz.

één ster

Het leek zo’n briljant idee. Je romandebuut Der Club (2017) ging al over de vraag of het doel de middelen kan heiligen en dan hoor je over Stella Goldschlag, een bloedmooie blonde Berlijnse Jodin die voor de Gestapo op Joden joeg. Ze stond bekend als ‘het blonde gif’ en moet honderden slachtoffers gemaakt hebben. Omdat ze zo haar ouders uit de trein kon houden, was haar beloofd. Sophie’s Choice, maar dan waargebeurd.

Maar die, ook nadat de nazi’s haar ouders in 1944 toch naar Auschwitz hadden gestuurd, ijverig doorging met haar verraderswerk, waarvoor een militaire Sovjettribunaal haar (kaalgeschoren) in 1946 tot tien jaar tuchthuis zou veroordelen. Die een dochter had van een onbekende vader. In 1994 sprong ze uit het raam, een jaar nadat haar biografie van haar voormalige klasgenoot Peter Wyden in het Duits was vertaald. Daar zit een roman in, besloot de Duitse journalist en succesauteur Takis Würger (1985). Lees verder →

De oeroude kennis van kabbala

Geplaatst op door

Interview met Mirjam Knotter, conservator bij het Joods Historisch Museum en samensteller van de tentoonstelling ‘Kabbala’

KABBALA | Een net geopende tentoonstelling licht de sluiers op rond kabbala, de joodse mystiek. Wat is kabbala eigenlijk en hoe zit het met die geheimzinnigheid die er zo lang omheen heeft gehangen?

Kaft KabbalaToen de nieuwe directeur van het Joods Historisch Museum in Amsterdam, Emile Schrijver, vier jaar geleden conservator Mirjam Knotter vroeg waarover zij nou eens een grote knaltentoonstelling zou willen organiseren, wist ze het meteen: kabbala. Het was de kunsthistorica namelijk opgevallen dat kabbala (met de klemtoon op de laatste a, dus kabbalá) steeds meer belangrijke beeldende, joodse en niet-joodse, kunstenaars wist te inspireren, onder wie Barnett Newman, R.B. Kitaj en Anselm Kiefer.

Ook in de populaire cultuur is kabbala reuzehip sinds Madonna, David en Victoria Beckham en Britney Spears rode polsbandjes gingen dragen om kwade krachten af te weren. En zong David Bowie trouwens niet al in 1976 in ‘Station to Station’ over ‘kether’ en ‘malkuth’, twee elementen uit de kabbalistische levensboom? Een foto waarop Bowie zo’n ‘ets chaim’ zit te tekenen, prijkt dan ook prominent op het affiche en het boek bij de tentoonstelling. Lees verder →

Het lag altijd aan het vrouwenlichaam

Geplaatst op door

Interview met Deborah Feldman, schrijfster van ‘ONORTHODOX. DE SCHOKKENDE BREUK MET MIJN ROOTS’, De Geus; 226 blz.

Kaft FeldmanDeborah Feldman (1986) groeide op in de joods-orthodoxe Satmar-gemeenschap in New York. Haar moeder maakte zich ervan los toen Deborah nog klein was; haar orthodoxe grootouders namen de opvoeding over.

In het onlangs vertaalde ‘Onorthodox’ (2012) vertelt Deborah het verhaal van haar jeugd in deze geïsoleerde gemeenschap, waarin heel veel moest en nog meer niet mocht, vooral als je een meisje was. Als dochter van een ‘slechte’ moeder werd ze extra strak gehouden, zeker toen ze verdacht veel belangstelling kreeg voor de Engelse taal, in een wereld waarin alleen maar Jiddisch gesproken mocht worden. Op haar zeventiende arrangeerde haar familie een huwelijk voor haar met een geloofsgenoot die haar wel aardig leek, maar die net als zijzelf van toeten noch blazen wist – ze hoorde pas vlak voor de trouwerij dat ze een vagina had. Lees verder →