Haten om het geloof

Bespreking van Paul Hedges, Religious Hatred. Prejudice, Islamophobia, and Antisemitism in Global Context. Bloomsbury, 297 blz.


Geen geloof dat de vrede niet zegt te dienen. Toch wordt er heel wat afgehaat als het om religie gaat: wie niet de juiste, dominante leer aanhangt, loopt het risico te worden bespot, geminacht, achtergesteld, buitengesloten of verjaagd. Prooi te worden van ‘heropvoeding’, pogroms en genocide – zelfs na de Holocaust lijkt de mensheid nog niet veel wijzer te zijn geworden.

De Britse religiewetenschapper Paul Hedges analyseert in ‘Religious Hatred’ hoe en waardoor het soms zo gruwelijk uit de hand loopt, zoals toen met Auschwitz. En hoe staat de wereld er nu bij? Neemt de religieuze haat weer toe? Zijn de moslims de nieuwe Joden? Vijf vragen. Lees verder

Het geheim van opa’s kris

Recensie van Carmen van Geffen, ‘Erfstuk. Roman.’ Thomas Rap, 384 blz.


Het is 1989 en Ana’s Indische opa Anton gaat in een Utrechts verpleeghuisbed z’n laatste maanden in. Dus als hij Ana vraagt zijn ‘keris pusaka’, zijn heilige dolk, voor hem op te sporen, doet ze dat natuurlijk graag, al begrijpt ze niet waarom niemand dat mag weten. Totdat het ene na het andere familiegeheim uit de kast tuimelt: een doodgewaande nepprinses, dubbellevens, losbollerij en vooral veel oud en nieuw zeer tussen de vrouwen uit Antons leven. En dat allemaal omdat zijn Hollandse vader het in het racistische Nederlands-Indië indertijd niet aandurfde te trouwen met zijn Javaanse concubine, de ‘njai’. Lees verder

Weerbaarheid is het zusje van kwetsbaarheid

Interview met filosofe Svenja Flasspöhler, schrijfster van ‘Sensibel. Over de grenzen van de menselijke gevoeligheid.’ Uit het Duits vertaald door Albert Bodde. Ten Have, 223 blz.


Wij eenentwintigste-eeuwers zijn gevoelige zielen. We leven intens mee met de slachtoffers van de oorlog in Oekraïne en The Voice, eten steeds vaker vegetarisch en vinden lijfstraffen barbaars – iets waar een Middeleeuwse ridder nooit opgekomen zou zijn. Tegelijkertijd zijn de wachtlijsten in de geestelijke gezondheidzorg schrikbarend lang en grijpen we gevaarlijk vaak naar de pijnstillers en antidepressiva. Of blijk je ineens iemand vol op de tenen te stampen met een kinderfeestje of woord dat nog volkomen normaal was in je jeugd, toen je nog op het schoolplein leerde dat schelden geen zeer deed. En was het nou wel of juist niet gendervriendelijk om Marga Minco een schrijfster en geen schrijver te noemen? Hoe moet, nee, hoe màg je het ‘N-woord’ in een roman van James Baldwin vertalen? En waarom krijgen we tegenwoordig toch zo’n ruzie over dergelijke zaken? Lees verder

Stel: je wordt wakker en bent opeens donkerbruin

Recensie van Mohsin Hamid, ‘De laatste witte man.’ Uit het Engels vertaald door Saskia van der Lingen. De Bezige Bij, 189 blz.


Om maar even met een van de gedenkwaardigste openingszinnen uit de wereldliteratuur te beginnen: ‘Toen Gregor Samsa op een morgen uit onrustige dromen ontwaakte, ontdekte hij dat hij in zijn bed in een monsterachtig ongedierte was veranderd’. Franz Kafka zette er in 1915 zijn lezers mee op scherp in Die Verwandlung (De gedaanteverwisseling), een ontredderend verhaal over hoe iemand in de intimiteit van een gezin ten onder gaat aan sociale uitsluiting. Dus als de Brits-Pakistaanse schrijver Mohsin Hamid (1971) anno nu binnenvalt met: ‘Toen Anders, een witte man, op een ochtend ontwaakte, ontdekte hij dat zijn kleur was veranderd in een donker en onmiskenbaar bruin’, dan heeft hij me al meteen bij de kladden. Lees verder

Banaan: scheldwoord of geuzennaam?

Recensie van Nicole Chung, ‘Wat je nooit zult weten’ en Pete Wu, ‘De bananengeneratie. Over het dubbelleven van Chinese Nederlanders nu’.


Bananen worden ze genoemd. Geel van buiten, wit van binnen. Verwesterde Oost-Aziaten, verwant aan de zogenaamde ‘bounty’s’, mensen met een donkerbruine huid en een wit innerlijk. Een mooi beeld voor de gelaagdheid van menig hedendaags wereldburger? Of een gemeen scheldwoord voor mensen die niet zijn wat ze lijken? Die nergens echt bij horen, al doen ze nog zo hun best?

De Koreaans-Amerikaanse Nicole Chung (1981) doet er in ‘Wat je nooit zult weten’ een schrijnend boek over open. Haar Koreaanse ouders emigreren in de jaren zeventig naar de Verenigde Staten, waar het hele gezin zich de blubber werkt in hun winkel. En als moeder dan veel te vroeg bevalt van alweer een dochtertje (Nicole) en de ziekenhuisrekening het budget te boven gaat, besluit vader dat het ‘het beste’ is om de baby meteen na de geboorte af te staan.

En zo komt Nicole als godsgeschenk terecht bij een kinderloos katholiek echtpaar, via een razendsnelle, ‘gesloten’ adoptie, waarbij toekomstig contact wordt uitgesloten. Lees verder

Geloof ‘éminence noire’ Tutu van indrukwekkende eenvoud

recensie van Desmond Tutu, In Gods hand. Mens zijn in het licht van God. Kok, Utrecht, 129 blz.

vijf sterren


Kaft Tutu In Gods handDe schrijver

Desmond Tutu, wie kent hem niet? De eerste zwarte Anglicaanse aartsbisschop van Kaapstad? Die met Nelson Mandela de apartheid bevocht, maar evenmin zweeg over de corruptie binnen het ANC? De drijvende kracht achter de Waarheids- en Verzoeningscommissie? Die man vol levenslust en humor, die onlangs de Dalai Lama nog leerde dansen? Alleen al met een opsomming van alle prijzen die aan deze ‘éminence noire’ zijn toegekend, vallen kolommen te vullen. De Nobelprijs voor de Vrede. De Albert Schweitzerprijs. De Four Freedom Award voor godsdienstvrijheid. En op 85-jarige leeftijd nog altijd voorzitter van The Elders, een raad van internationale ‘dorpswijzen’ als Mary Robinson, Jimmy Carter en Kofi Annan. Je zou bijna vergeten dat hij ook nog preekt en een kinderbijbel heeft geschreven. Maar wist u bijvoorbeeld dat hij priester werd bij gebrek aan andere opties? Tutu kan er nog om gniffelen: ‘Vast een geintje van God’. Lees verder

Waarom vijanden stinken

Leestip Umberto Eco, Het creëren van de vijand. Gelegenheidsgeschriften (2012/2011). Bakker, 300 pag.


Kaft Eco, Het creëren van de vijandVijftien essays van literatuurwetenschapper, romancier en beroepserudiet Umberto Eco. Over onderwerpen als racisme, vuur, eilanden en Wikileaks. Vooral het titelhoofdstuk over de bizarre wandaden die in de loop van de geschiedenis zijn toegeschreven aan joden, negers, zigeuners en vrouwen, maakt indruk. Schrijver weet middenin paginalange opsommingen te verrassen, maar doorbladeren is soms een betere optie.
Leukste weetje: ook in de Middeleeuwen geloofde al geen hond meer dat de aarde plat was.