Tag archieven: Middeleeuwen

Kathedralenbouwers

Geplaatst op door

Recensie van Georges Duby, De kathedralenbouwers. Kunst en samenleving 980 – 1420. Uit het Frans vertaald door Ger Groot. Noordbroek, 448 blz.

Vier sterren

De schrijver

Georges Duby (1919-1996) was een vooraanstaand Frans historicus en intellectueel, onder meer als zesentwintigste voorzitter van de Académie Française. Hij was ruim twintig jaar hoogleraar aan het prestigieuze Collège de France, met als specialisme de sociale geschiedenis van de middeleeuwen. Daarbij had hij veel oog voor de rol van de boeren daarin. Ook in Nederland werd hij gewaardeerd, blijkens een eredoctoraat aan de Universiteit van Amsterdam en een lintje als officier in de Orde van Oranje-Nassau. Lees verder →

Middeleeuwse medemensen

Geplaatst op door

Recensie van Jonas Roelens en Nathan van Kleij (red.), ‘Middeleeuwse medemensen. De clichés over de donkere eeuwen voorbij’. Ertsberg, 338 blz.

Het moet weer eens gezegd: zo donker en onverlicht waren de middeleeuwen niet. Men wist toen bijvoorbeeld al lang dat de aarde niet plat was en de heksenvervolging kwam pas daarna op gang, tijdens de renaissance. Toch staat ‘middeleeuws’ nog vaak gelijk aan achterlijk, barbaars en wreed, hoe indrukwekkend de kathedralen en kastelen uit die tijd nog mogen zijn. Of waren de pre-industriële middeleeuwen juist veel mooier en romantischer dan nu, omdat de ridders nog koen en de mensen zorgzamer, want allemaal vroom katholiek waren? Lees verder →

Wie Jeruzalem haalde, ontliep het vagevuur

Geplaatst op door

Recensie van Anthony Bale, Op reis in de Middeleeuwen. De wereld door de ogen van geleerden, spionnen en heiligen (A Travel Guide to the Middle Ages. The World Through Medieval Eyes). Uit het Engels vertaald door Fred Hendriks. Balans, 352 blz.

We reizen weer wat af, sinds corona, nu het weer kan en mag. Zoláng het nog kan en mag, want de taal is inmiddels verrijkt met het woord ‘vliegschaamte’ en ons wordt (voorlopig nog beleefd) geadviseerd om voor het klimaat alsjeblieft in eigen land op vakantie te gaan, het liefst per fiets. En dan ben je vanaf het Domplein naar Appelscha al gauw twee dagen onderweg. Vijf eeuwen geleden zal zo’n tripje nog veel meer tijd gekost hebben: te voet, te paard of misschien een stuk per schip. En niks geen strak asfalt, elke vijf kilometer een knooppuntenkaart of een waterdicht regenpak, maar moerassen en struikovers alom. Nou, mij kreeg je de deur niet uit. Lees verder →

Geschrapte Middeleeuwse heldinnen

Geplaatst op door

Recensie van Janina Ramirez, ‘Femina. Een nieuwe geschiedenis van de Middeleeuwen, via de vrouwen die daaruit zijn geschrapt.’ Uit het Engels vertaald door Mario Molegraaf. Prometheus, 429 blz.

Niets zo veranderlijk als de geschiedenis. Altijd begrepen dat de plunderende Vikingen gehoornde helmen droegen, blijkt dat een verzinsel te zijn van de man die in 1878 de kostuums ontwierp voor Wagners Der Ring des Nibelungen: de Noormannen zouden wel gek zijn om met zulke gevaarlijke uitsteeksels op hun hersenpan uit vechten te gaan, zo blijkt uit alle grafvondsten uit hun tijd. Maar ja, zie zo’n vastgebakken beeld er maar eens uit te krijgen bij de striptekenaars en verkleedwinkels. Nu zal geen mens last hebben van deze historische pekelzonde. Maar de ontdekking die een weetgierige Zweedse archeologe een paar jaar terug deed in een grafkamer uit de tiende eeuw, zou het gangbare beeld van de Middeleeuwen toch op z’n kop moeten zetten, ook omdat dat zoveel onthult over de arrogantie van onze eigen tijd. Lees verder →

Gewone gelovige noorderlingen

Geplaatst op door

Recensie van Anneke B. Mulder en Rolf H. Bremmer (red.), Geleefd geloof. Het geloofsleven van boeren en burgers in Friesland en de Ommelanden van Groningen, 1200-1580. Walburgpers, 245 blz.

Vijf sterren

De schrijvers

Historica Anneke Mulder was tot haar pensioen in 2005 hoofddocent aan de Groningse universiteit en deed veel onderzoek naar middeleeuwse lekengelovigen, zoals stadskluizenaressen, vrouwen die vanuit een kluis aan de zijkant van een kerk via een raampje de bevolking pastoraal advies gaven. Mederedacteur Rolf Bremmer was tot 2015 onder andere bijzonder hoogleraar Fries in Leiden en specialist in de middeleeuwse taal en cultuur in de landen rond de Noordzee. Naast hen hebben dertien anderen, onder wie enkele jonge en veelbelovende historici, bijgedragen aan dit boek. Lees verder →

De vrijheid van de Brabantse stadsvrouwen

Geplaatst op door

Recensie van Jelle Haemers, Andrea Bardyn en Chanelle Delameillieure (red.), Wijvenwereld. Vrouwen in de middeleeuwse stad. Vrijdag, 271 blz.

Kaft WijvenwereldDe Middeleeuwen, dat waren nog eens duistere tijden. En dan vooral voor vrouwen, die er als erfgename van Eva immers voortdurend op uit waren mannen ten gronde te richten, zo waarschuwde rond 1530 de schrijver van ‘Dat bedroch der vrouwen’ maar weer eens. Vandaar dus dat de man de broek aan moest hebben, ook in huis. Toegegeven, er waren ook dames met macht: gravin Ada, Jacoba van Beieren, Maria van Bourgondië, al waren die vaak tweede keus, bij gebrek aan mannelijke troonopvolgers. Ook op religieus gebied hebben enkele middeleeuwse vrouwen de geschiedenisboekjes gehaald, zoals Hadewijch en Lidwina van Schiedam.

Schrale pap?

Maar hoe zat het met de macht en rechten van de gewone, onbekende poortervrouw? Had zij nog een vinger in de schrale pap, waarin ze, zo wil het beeld, de hele dag thuis moeizaam stond te roeren? Had zij wat te willen als het op trouwen of seks aankwam of moest ze alles maar lijdzaam ondergaan? Kon ze een eigen inkomen hebben? Hoe zag de middeleeuwse ‘wijvenwereld’ er uit? Lees verder →

Karel de Grote ook vader van Europese kerk

Geplaatst op door

Recensie van Pierre Trouillez, De Franken en het christendom (500-850). Een rechte lijn. Davidsfonds / Omniboek, Utrecht. 351 blz.

vier sterren

Kaft Trouillez FrankenDe schrijver

Priester Pierre Trouillez (1946) is emeritus-docent kerkgeschiedenis aan het Johannes XXIII-seminarie in Leuven en redacteur bij ‘Collationes’, een Vlaams tijdschrift voor theologie en pastoraal. Hij schreef al drie andere boeken over de eerste eeuwen van het christendom: ‘Van Petrus tot Constantijn. De eerste christenen’ (2002), ‘Bevrijd en gebonden. De Kerk van Constantijn (2006) en ‘De Germanen en het christendom’ (2010), dat de vijfde tot en met zevende eeuw bestrijkt. Lees verder →

Heidens mooie verhalen

Geplaatst op door

Recensie van Miranda Aldhouse-Green, De Keltische mythen. Goden en legenden van het oude Ierland en Wales. Athenaeum, Amsterdam, 216 blz.

twee sterren

kaft Aldhouse-Green, Keltische mythenDe schrijfster

Archeologe Miranda Aldhouse-Green (1947) is emeritus hoogleraar aan de universiteit van Cardiff in Wales. Haar specialisme is de nog letterloze ijzertijd (van pakweg 800 voor Christus tot de komst van de Romeinen) en de Romaans-Keltische en -Gallische iconografie. Ook is ze goed thuis in de sjamanistische offerrituelen uit die tijd; één van haar boeken hierover werd in 1998 vertaald als ‘Ontdek de wereld van de druïden’. Verder schreef ze over veenlijken en de legendarische Britse koningin Boudica, die in het jaar 61 in opstand kwam tegen de Romeinen. Lees verder →