Categorie archieven: Journalistiek

Mag je de mythologie naar je hedendaagse hand zetten? Nou en of. Graag zelfs!

Geplaatst op door

Recensie van Jacqueline Klooster, Medusa in de spiegel. Wat mythen ons vertellen over wie we zijn. Athenaeum-Polak & Van Gennep, 302 blz.

De Groningse classica Jacqueline Klooster kon er in 2021 niet meer omheen, om de recente stortvloed van vrouwelijke bewerkingen van verhalen uit de klassieke mythologie. Neem bijvoorbeeld de mythe van haar titelheldin, Medusa, zoals Ovidius die twee millennia geleden vertelde.

Eerst verkracht de zeegod Poseidon haar in een tempel van Athena, die haar (let wel: niet hem) daarvoor straft met een doodenge haardos van sissende slangen en een verstenende, dodelijke blik. Daarna wordt ze op bevel van (alweer) Athena door held Perseus onthoofd, dankzij een trucje met een spiegel. Haar monsterlijke hoofd eindigt als trofee op het Athena’s borstschild, die daarmee menig vijand op het slagveld voor Troje een panische versteningsdood injaagt. Lees verder →

Van slavin tot Romeinse dame op stand

Geplaatst op door

Zo’n dertig procent van de Romeinse bevolking bestond uit slaven en slavinnen. In ‘Eindelijk vrij’, een uitzonderlijk boeiend boek, laat Emily Hemelrijk zien hoe vrouwen zich uit de slavernij bevrijdden.

Recensie van Emily Hemelrijk, ‘Eindelijk vrij. Hoe vrouwen in het Romeinse Rijk de slavernij achter zich lieten’. Balans, 295 blz.

Het blijft fascineren, het Oude Rome. Met wereldveroveraars als Julius Caesar en vergoddelijkte dan wel waanzinnige keizers als Augustus en Caligula. Ook Hollywood is van oudsher dol op spectaculaire sandalenfilms over Ben Hur, Spartacus en stoere gladiatoren. Maar het was wel een echte mannenmaatschappij, waarin de vrouwen veelal onzichtbaar bleven. Al weten we tegenwoordig gelukkig steeds meer over hen, mede dankzij Emily Hemelrijk, die tot voor kort als hoogleraar Oude Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam onderzoek deed naar verborgen vrouwenlevens in het Romeinse Rijk.

Want hoe slim, geleerd, rijk en hooggeboren een Romeinse vrouw ook was, beroepen als jurist en bankier en ook de politiek en het bestuur waren verboden gebied voor haar, zo bepaalde de wet. En als ze zich daar, zoals keizerin Livia, wel mee bemoeide, dan ging ze de geschiedenis in als een heerszuchtige intrigante. Lees verder →

Doopsgezinden te boek

Geplaatst op door

Recensie van Alfred R. van Wijk, Muze en mennisten. Doperse presentie in de Nederlandstalige literatuur. Verloren, 257 blz.

Drie sterren

De recensent

Misschien vermoedde u het al, maar ik kom uit een doopsgezind, ‘mennist’ nest en houd van taal en (literatuur)geschiedenis. En hoewel zelf nooit gedoopt heb ik altijd een warm hart gehad voor dat kleine vrijzinnige genootschap. Veertien jaar geleden kwam ik bij Trouw binnen met een recensie van ‘Mennonite in a Little Black Dress’, een vermakelijk verhaal van de Amerikaanse Rhoda Janzen. En nu neem ik afscheid van deze recensierubriek met alweer een zeer doopsgezind boek. Cirkeltje rond. Lees verder →

Beste reliboek van 2024

Geplaatst op door

Tip Georges Duby, De kathedralenbouwers. Kunst en samenleving 980 – 1420. Uit het Frans vertaald door Ger Groot. Noordbroek, 448 blz.

Grote kans dat u ‘De kathedralenbouwers’ niet in een ruk uitleest en oog voor de prestaties van vrouwen had Georges Duby (1919-1996) in ‘Les temps des cathédrales’ uit 1976 nog niet. Maar wat een schitterende heruitgave van deze klassieker, die nog royaler en kleurrijker geïllustreerd is dan alle eerdere edities, in een opgefriste hertaling van Ger Groot.

Sociaal-historicus Duby vertelt in erudiete volzinnen over de dynamische geschiedenis van de middeleeuwse mentaliteit en hoe u theologische verschuivingen kunt terugzien in kunst en architectuur. Maar zelfs als u voorlopig niet verder komt dan plaatjes kijken, dan is deze drieponder z’n vijf tientjes meer dan waard. Bovenaards, die schoonheid, die u voorgoed zal genezen van het idee dat de middeleeuwen alleen maar donker waren. Lees verder →

Heksen als ideale zondebok

Geplaatst op door

Recensie van Marion Gibson, Heksen. Een wereldgeschiedenis in dertien heksenprocessen, van de middeleeuwen tot nu. Oorspronkelijke titel: Witchcraft. A History in Thirteen Trials. Uit het Engels vertaald door Gretske de Haan en Marieke van Muijden. Ambo|Anthos, 338 blz.

Heksen zijn hot. En anders dan vijf, zes eeuwen geleden nu ook in positieve zin. Denk maar aan Susan Smit, die zichzelf trots presenteert als een heks die met haar toverspreuken het beste met de mensheid voorheeft en niets te maken heeft met dat lelijke oude wijf dat aasde op het malse vlees Hans en Grietje. Binnenkort komt er, mede op Smits initiatief, zelfs een nationaal heksenmonument in Roermond, waar nog altijd zichtbaar is welk afschuwelijk lot een mens indertijd te wachten kon staan als je beschuldigd werd van hekserij, ook in onze relatief nuchtere contreien. Lees verder →

Wat te doen bij een Religieus Trauma Syndroom?

Geplaatst op door

Recensie van Inge Bosscha, Mantel van angst. Als religie onderdrukt, beschadigt of traumatiseert. KokBoekencentrum, 190 blz.

4 sterren

De schrijfster

Inge Bosscha (1977) groeide op in een vrijgemaakt gereformeerd gezin en verliet in 2001 de ouderlijke kerk, toen de kerkenraad besloot dat het niet Gods wil was dat ze scheidde van de man die haar mishandelde. Vele zelfhulpboeken, therapiesessies en een studie psychologie later is ze inmiddels ‘kerkverlatingsspecialist’ en beheert ze via Facebook en haar site dogmavrij.nl een platform voor ex-christenen.

De thematiek

Natuurlijk zou ik hier graag iets moois vertellen over de steun en troost die je in moeilijke tijden kunt vinden bij je geloof en je geloofsgenoten. Maar helaas, die kunnen ook een bron van pijn en verdriet zijn, vooral in een orthodox milieu. In 1987 schreef Aleid Schilder in ‘Hulpeloos maar schuldig’ al over het verband tussen een gereformeerde jeugd en depressiviteit. En de honderden mails en berichtjes die Bosscha de afgelopen jaren kreeg, geven nauwelijks een vrolijker beeld. Lees verder →

Dominicaans geduld

Geplaatst op door

Recensie van Timothy Radcliffe, Leren luisteren. Een nieuwe bron van spirituele rijkdom. Uit het Italiaans vertaald door Erik Galle. Otheo, 190 blz.

3 sterren

De schrijver

Timothy Radcliffe (1945) is een Brits dominicaan, priester en doceerde theologie aan de universiteit van Oxford. Van 1992 tot 2001 stond hij als magister-generaal aan het hoofd van de wereldwijde dominicaner bedelorde, ook wel de Orde der Predikheren geheten. Onlangs maakte paus Franciscus bekend dat Radcliffe in december kardinaal wordt. Eerdere in het Nederlands vertaalde boeken van Radcliffe: ‘Waar draait het om als je christen bent’ (2007) en ‘Leven in volheid‘ (2022).

De thematiek

Het was me in de stortvloed van het grote wereldnieuws ontgaan, maar vorig jaar oktober vond in het Vaticaan de eerste ronde van de zestiende algemene bisschoppensynode plaats. Lees verder →

Hedendaagse vrijzinnigheid

Geplaatst op door

Recensie van Claartje Kruijff, Een God die in mij gelooft. Richting en rust in een wereld zonder zekerheid. Ten Have, 173 blz.

Vier sterren

De schrijfster

Claartje Kruijff (1971) knapte af op de leegheid van haar werk als organisatiepsycholoog in Londen en liet zich op haar vijfendertigste dopen. In 2009 studeerde ze af aan de VU in de godgeleerdheid en in 2017 werd ze verkozen tot theoloog van het jaar. Sinds 2021 is ze predikant bij de remonstrantse Geertekerk in Utrecht. Eerdere boeken van Kruijff: ‘Leegte achter de dingen. Mijn zoektocht naar een betekenisvol leven’ (2016) en ‘Stevig staan in een kwetsbare wereld. Het belang van een krachtige levenshouding’ (2020). Lees verder →

Wereldwijde rituelen rond de dood

Geplaatst op door

Recensie van Karin Anema, Kraaienmars. De dood in verschillende culturen. Scriptum, 270 blz.

Drie sterren

De schrijfster

De Haagse freelance journaliste Karin Anema (1955) studeerde tuin- en landschapsarchitectuur in Wageningen en heeft een leuk aantal reisboeken op haar naam staan. Columbia, Mexico, Suriname, Mali, Ethiopië, ze was er intensief te gast, net als aan de uiterste noordgrens van Europa, bij de nomadische Sámi. Dichterbij huis bleef ze voor ‘Boegwater’ (2017), over het leven op de hedendaagse Europese binnenvaart. Lees verder →

Waarom protestanten klimaatactivist moeten zijn

Geplaatst op door

Recensie van Sam Janse e.a., Weerbaar leven. Burgerlijke ongehoorzaamheid en profetisch protest. KokBoekencentrum, 128 blz.

4 sterren

De schrijvers

Er hebben bij elkaar twaalf (van wie helaas maar twee vrouw) overwegend protestantse schrijvers een bijdrage geleverd aan dit derde boekje uit de levensserie, ‘Weerbaar leven’. Onder hen hooggeleerde theologen als Gijsbert van den Brink, Bert de Leede en Sam Janse, de auteur van onder meer de ‘Groene catechismus’. Maar er komen ook (mij) minder bekende deskundigen aan het woord: van predikant, klimatoloog, planoloog, buurtpastor, CDA’er en SGP’er tot aan een ‘gewoon’ lid van een Gereformeerde Gemeente. Lees verder →