Categorie archieven: Journalistiek

Wie Jeruzalem haalde, ontliep het vagevuur

Geplaatst op door

Recensie van Anthony Bale, Op reis in de Middeleeuwen. De wereld door de ogen van geleerden, spionnen en heiligen (A Travel Guide to the Middle Ages. The World Through Medieval Eyes). Uit het Engels vertaald door Fred Hendriks. Balans, 352 blz.

We reizen weer wat af, sinds corona, nu het weer kan en mag. Zoláng het nog kan en mag, want de taal is inmiddels verrijkt met het woord ‘vliegschaamte’ en ons wordt (voorlopig nog beleefd) geadviseerd om voor het klimaat alsjeblieft in eigen land op vakantie te gaan, het liefst per fiets. En dan ben je vanaf het Domplein naar Appelscha al gauw twee dagen onderweg. Vijf eeuwen geleden zal zo’n tripje nog veel meer tijd gekost hebben: te voet, te paard of misschien een stuk per schip. En niks geen strak asfalt, elke vijf kilometer een knooppuntenkaart of een waterdicht regenpak, maar moerassen en struikovers alom. Nou, mij kreeg je de deur niet uit. Lees verder →

Mennonieten op de vlucht naar Samarkand

Geplaatst op door

Recensie van Sofia Samatar, ‘De gouden weg naar Samarkand. Hoe ik mezelf vond op een reis toevalligheden’. Uit het Engels vertaald door Els van Enckevoort. Mozaiek, 351 blz.

Drie sterren

De schrijfster

De Amerikaanse Sofia Samatar (1971) noemt zichzelf seculier mennoniet. Ze studeerde Engels en Afrikaanse talen, werkte twaalf jaar voor het Mennonite Central Committee in Zuid-Soedan en Egypte en promoveerde in 2013 op hedendaagse Arabische literatuur, waarin ze nu doceert aan de James Madison universiteit in Virginia. Voor haar ‘A Stranger in Olondria’ won ze in 2014 de Robert Holdstock Award, een Britse prijs voor de beste fantasy-roman.

Het hoofdthema

In ‘De gouden weg naar Samarkand’ doet Samatar verslag van een tweeweekse groepsreis die ze in 2016 door Oezbekistan maakte, op zoek naar de halfvergeten geschiedenis van haar mennonitische voorouders van moederskant, die daar eind negentiende eeuw op drift waren geraakt. Lees verder →

Waarom het vrouwenlichaam zo belangrijk is

Geplaatst op door

Recensie van Cat Bohannon, ‘Eva. Hoe de evolutie van het vrouwelijke lichaam de mensheid heeft gevormd’. Oorspronkelijke titel: ‘Eve’. Vertaald door Gretske de Haan, Betty Klaasse, Irene Paridaans en Pon Ruiter. De Bezige Bij, 488 blz.

Biologie en feminisme: dat klinkt niet naar een harmonieus huwelijk. Sinds Simone de Beauvoir is het credo immers dat je niet als vrouw wordt geboren, maar tot vrouw wordt gemaakt. Dus als iemand beweert dat een vrouw genetisch afwijkt van een man, gaan mijn hakken richting zand. Want dan gaat het al gauw over haar zwakkere fysiek, kleinere hersens en emotionelere inslag. Waardoor vrouwen vooral erg geschikt zouden zijn voor on(der)betaalde bezigheden binnenshuis of parttimebaantjes in de zorg of communicatie. Lees verder →

Herbergier aan de spirituele file naar Santiago

Geplaatst op door

Recensie van Arno Cuppen en Huberta Wiertsema, Reizen langs de Sterrenweg. Vrij & verbonden. Zilt, 224 blz.

3 sterren

De schrijvers

Huberta Wiertsema en haar partner Arno Cuppen kennen elkaar van Scouting en werkten ooit overvolle dagen en weken als duizendpotige speltherapeut respectievelijk ambtenaar. Maar toen ze de bedevaartroute (de ‘camino’) naar Santiago de Compostella hadden gelopen, besloten ze in 2002 het roer om te gooien en aan de voet van de Franse Pyreneeën een niet-religieuze non-profit pelgrimsherberg te beginnen. Lees verder →

Waarom Julia in 1984 op Winston viel

Geplaatst op door

Recensie van Sandra Newman, Julia. Uit het Engels vertaald door Frank Lekens en Rob Kuitenbrouwer. Bezige Bij, 439 blz.

Je hebt van die romans die je elke twintig jaar opnieuw achterelkaar uitleest. Niet omdat je vergeten was hoe ze afliepen, want dat weet je sinds de eerste keer nog precies, je kunt de slotzin zo oplepelen. Maar wel omdat ze verhalen van oeroude en universele thema’s als liefde en verraad, seks en lijden, vrijheid en waarheid, overgave en verzet, eenzaamheid en macht. En bovendien telkens iets nieuws en belangrijks onthullen over de wereld van nu, ook al is de schrijver ervan al lang dood.

In 1949 schreef George Orwell zo’n boek: ‘1984’. Lees verder →

Van vliegende koeien en kakelende kalkoenen

Geplaatst op door

Recensie van Gottfrid van Eck, De koe die naar de hemel vloog en andere joodse verhalen. Skandalon, 268 blz.

Vier sterren

De schrijver

De protestantse Gottfrid van Eck werd in de jaren ’80 opgeleid tot pastoraal theoloog, maar verdient sinds 1998 zijn brood vooral als verhalenverteller en muzikant. Zo geeft hij in het trio Wilde Eend ‘vertelconcerten’, vol joodse verhalen en Oost-Europese muziek. Ook verzamelt en bewerkt hij parabels uit de joods-chassidische traditie, zoals in de bundel ‘Tot de deur zich opent’ uit 2000.

De thematiek

Parabels of gelijkenissen, met dat literaire genre uit de joodse traditie zijn ook christenen bekend. Jezus vertelde er immers graag in om zijn leerlingen op een ander, wijzer been te zetten, met zijn korte verhaaltjes over verloren zonen, mosterdzaadjes en talenten. Ook de Oost-Europese chassidische ‘magieds’ (verhalenvertellers’) blonken er in uit, zo blijkt uit Van Ecks ‘De koe die naar de hemel vloog’. Het is alweer zijn vierde bundel met overdrachtelijk te lezen vertellingen die sinds de zestiende eeuw rondgaan onder en over rabbijnen uit Polen, Rusland, Litouwen en Oekraïne. Lees verder →

De gekwetste eer van Elizabeth Stuart

Geplaatst op door

Recensie van Nadine Akkerman, De Hartenkoningin. Het leven van Elizabeth Stuart. Uit het Engels vertaald en bewerkt door Pon Ruiter, Robert Vernooy en Nadine Akkerman zelf. Querido Facto, 504 blz.

De Britse prinses Elizabeth Stuart (1596 – 1662) is de geschiedenis nogal sneu ingegaan als ‘de winterkoningin’, omdat ze in haar jonge jaren welgeteld één jaar de koningin van Bohemen was. De rest van haar leven zou ze vanuit Den Haag als ballinge hemel en aarde bewegen om haar familiebezittingen in Midden-Europa te heroveren, liefst met militair geweld. Maar helaas voor Elizabeth: pas in 1648, met de vrede van Westfalen, zou haar zoon Karel Lodewijk een deel van de Palts terugkrijgen, maar dan zonder de politieke macht die daar voorheen bij hoorde.

Elizabeths bewogen leven heeft al tientallen dikke boeken opgeleverd. En hoe kan het ook anders, met zoveel dramatische ingrediënten. Lees verder →

Van Babylon en de zee

Geplaatst op door

Safiya Sinclair, Hoe je Babylon zegt. Een memoir. Uit het Engels vertaald door Lisette van Eijk en Fannah Palmer. Podium, 464 blz., € 24,99

Vier sterren

De schrijfster

Dichteres Safiya Sinclair werd in 1984 geboren in een Jamaicaans vissersdorpje, in een rastafa-familie. Ze studeerde poëzie en literatuur in de Verenigde Staten en won verschillende grote prijzen met haar bundel ‘Cannibal’ (2016), waarmee ze onder meer optrad bij Poetry International in Rotterdam. Momenteel is ze aan de universiteit van Arizona hoofddocent Creatief schrijven.

De thematiek

Rasta. Weet u nog? Een halve eeuw geleden hoorde je er regelmatig over. Het kwam van Jamaica en was iets met reggea, Bob Marley, dreadlocks en blowen. De spirituele kant ervan is me indertijd ontgaan, vooral omdat de muziek mij te sloom was. Lees verder →

Leren van je dubbelganger

Geplaatst op door

Recensie van Noami Klein, ‘Dubbelganger. Een reis naar de spiegelwereld’. Uit het Engels vertaald door Alexander van Kesteren. Oorspronkelijke titel: ‘Doppelganger. A Trip into the Mirror World’. De Geus, 535 blz.

Het zal je maar gebeuren. Je bent links en hebt naam gemaakt als auteur van een aantal even dikke als verontrustende boeken over waar het heen dreigt te gaan met de wereld. Je schreef in ‘No logo’ (2000) over de macht van multinationals en hoe we steeds meer in ‘merken’ denken, over hoe er sinds 11 september 2001 grof geld verdiend wordt aan de exploitatie van angst (‘De shockdoctrine’; 2007) en over hoe het kapitalisme de huidige klimaatcrisis heeft veroorzaakt (‘On Fire’ uit 2019, vertaald als ‘Brand!’).

En dan blijk je toevallig (?) een uitgesproken rechtse naamgenote te hebben, met een eveneens feministische en Joodse achtergrond, met wie je voortdurend wordt verward. Je krijgt fan- en haatmail voor standpunten die je absoluut de jouwe niet zijn en voelt je voortdurend gehackt. Lees verder →

Op reis door het land van de sevdah

Geplaatst op door

ReisReportage over sevdah, de muziek van Bosnië en Herzegovina

Ja, de schaduw van de oorlog hangt nog over Bosnië en Herzegovina. Maar nu, bijna dertig jaar later, is het gelukkig ook weer een land geworden om als gast van te genieten: prachtige natuur, (herbouwde) historische steden en een opvallend muziekminnende bevolking.

SARAJEVO – Het huis van de sevdah

Mississippi heeft de blues, Portugal de fado en sevdah is Bosniës trots: melancholieke volksliedjes van verlangen over bergen, rivieren en onmogelijke liefdes. In een oosterse makamtoonladder, niet zelden in een zeven- of negenachtste maat en jong en oud zingt ze mee als iemand een accordeon, gitaar of saz te voorschijn haalt. Lees verder →