Geschiedenis op tv: docudrama of soap?

Interview met cultuurhistoricus Peter Rietbergen, schrijver van Clio’s stiefzusters. Verledenverbeeldingen voorbij de geschiedwetenschap (Vantilt, 2015)


kaft Rietbergen, Clio's stiefzustersVertellen over het verleden is een belangrijk onderdeel van de menselijke cultuur; we hebben er zelfs een aparte wetenschap aan gewijd. Maar wat als ons beeld van Oudheid of Middeleeuwen vooral blijkt te stoelen op heldhaftige verzinsels uit Rome of Hollywood? Hoe erg is dat? Valt er wat aan te doen? Of moeten bijdetijdse historici daar juist slim gebruik van maken? Scheidend hoogleraar Peter Rietbergen schreef er een boek over: Clio’s stiefzusters. Verledenverbeelding voorbij de geschiedwetenschap. Als specialist in de geschiedenis van de visuele cultuur heeft hij wel een paar ideeën waarvoor de BBC of het Franse TV2 hem mag bellen. Lees verder

Top 3 religieboeken 2015

De beste religieboeken die ik in 2015 voor Trouw las:


Kaft Leman, Van totem tot verrezen Heer1. Johan Leman, Van totem tot verrezen heer. Een historisch-antropologisch verhaal. Uitgeverij Pelckmans

Het boeiendste boek kwam van de Vlaamse dominicaan Johan Leman: Van totem tot verrezen Heer. Als theoloog en cultureel antropoloog heeft hij een open oog voor de mythische lagen van bijbel. Vooral rond de historische Jezus, wiens wederopstanding in feite een intens religieuze ervaring van zijn volgelingen moet zijn geweest.


Lees verder

Anselm Grün weet waar het wringt bij hebzucht

Recensie van Anselm Grün, Over hebzucht en begeerte. Ontsnappen aan het streven naar meer. Ten Have, Utrecht, 159 blz.

vijf sterren


Kaft Grün, Over hebzucht en begeerteDe schrijver

Anselm Grün (1945) werd op zijn negentiende benedictijns monnik en studeerde vervolgens theologie en bedrijfskunde. Hij heeft de afgelopen veertig jaar een flinke stapel bestsellers geschreven; Der Spiegel riep hem al uit tot Duitslands spirituele superstar. Jaarlijks verschijnen er zo’n acht boeken van hem in het Nederlands, zoals recentelijk Voluit leven, Leven in balans en Schoonheid ervaren. Daarnaast begeleidt hij in de abdij van Münsterschwarzbach bijna wekelijks retraites en cursussen levensoriëntatie en geloofsverdieping; zijn leergang ‘Spiritualiteit en leiderschap’ wordt ook in Nederland aangeboden. Lees verder

Ziek van almaar die kritiek

Recensie van Stine Jensen, Go East. Een filosoof reist door de wereld van yoga, mindfulness en spiritualiteit. Amsterdam: Ambo/Anthos (2015), 232 blz.

vier sterren


Kaft Jensen, Go EastDe schrijfster

Stine Jensen (1972) is een Deens-Nederlandse literatuurwetenschapster, schrijfster en filosofe. Ze werd landelijk bekend met de herdruk van haar dissertatie uit 2002 over de vraag waarom vrouwen van apen houden, toen in 2007 gorilla Bokito in Blijdorp een vrouw had aangevallen. Andere titels van haar hand: Dokter Jazz (roman, 2009), Het broekpak van Olivia Newton John (essays, 2011) en Turkse vlinders (2005), een boek over interculturele liefdesrelaties. Jensen schrijft regelmatig opiniestukken voor NRC Handelsblad en maakt daarnaast tv-programma’s voor de VPRO en de atheïstische omroep HUMAN. Dit jaar won zij de Zilveren Griffel voor haar kinderboek Lieve Stine, weet jij het?, over filosofische kindervragen. Lees verder

Hoe gaan we Parijs verwerken?

Recensie van Hans Boutellier, Het seculiere experiment. Hoe we van God los gingen samenleven. Amsterdam: Boom (2015), 239 blz.


Het seculiere experimentZijn vader wist het eind jaren zestig zeker: “Als er niemand meer in God gelooft, wordt het een zooitje, jongen!” Inmiddels zijn we een halve eeuw verder en is Hans Boutellier (1953) wetenschappelijk directeur van het Verwey-Jonker Instituut. Een prima plek om aan de hand van recente inzichten en statistieke feiten te filosoferen over de politiek-morele kanten maatschappelijke thema’s.

Zoals over de secularisering, die vijftig jaar geleden – althans in West-Europa – toesloeg “alsof er op een geheime synode werd besloten tot een massaal veldexperiment: ‘We gaan het voortaan zonder God proberen – kijken wat er gebeurt!'” Lees verder

De apostel Paulus een briljante vrouwenvriend?

Recensie van Karen Armstrong, Paulus. Onze liefste vijand. Amsterdam: Hollands Diep (2015), 191 blz.

drie sterren


kaft Armstrong PaulusDe schrijfster

De Engelse Karen Armstrong (1944) is een productief en inmiddels vermaard schrijfster van degelijke, maar toch toegankelijke boeken op breed interreligieus en spiritueel gebied. Ze was ooit non, trad in 1969 uit en publiceerde succestitels als Een geschiedenis van God (2003), Islam. Geschiedenis van een wereldgodsdienst (2005) en De Bijbel, de biografie (2007). Haar vorige boek, over religie en geweld, verscheen een week na de aanslag op Charlie Hebdo begin dit jaar. In 2007 won ze de TED-prijs; het prijzengeld daarvan gebruikte ze om het interreligieuze Handvest voor compassie op te stellen. Lees verder

Warme biografie van de historische Jezus

Recensie van Fik Meijer, Jezus en de vijfde evangelist. Athenaeum-Polak & Van Gennep. Amsterdam, 2015. 352 blz.

drie sterren


Kaft Fik Meijer, Jezus en de vijfde evangelistDe schrijver

Fik Meijer (1942) is classicus, onderwaterarcheoloog en emeritus-hoogleraar Oude geschiedenis. Hij schreef boeken over o.a. gladiatoren, Vercingetorix (de leider van de Gallische opstand tegen Julius Caesar) en Paulus’ zeereis naar Rome. In de jaren ’90 vertaalde hij met Marinus Wes het werk van Flavius Josephus, een omstreden Joods historicus uit de eerste eeuw. Meijer kreeg in 2005 de Oikos-publieksprijs voor de manier waarop hij de Oudheid onder de aandacht van een groot publiek wist te brengen. Lees verder

Joop ter Heul gaat naar Mekka

Recensie van Zarqa Nawaz, De kleine moskee op de prairie. Amsterdam: Prometheus, 2015. 255 blz.

Vijf sterren


Kaft Nawaz, De kleine moskee op de prairieDe schrijfster

Zarqa Nawaz (1967) is van Pakistaanse komaf en groeide op in Toronto, waar ze journaliste en vervolgens filmmaakster werd. Ze brak in 2007 door met de onverwacht succesvolle tv-serie Little Mosque on the Prairie, een religieuze sitcom over moslims in een vervallen moskee, gehuisvest in een leegstaand kerkje op het Canadese platteland. En hoewel lang niet al Nawaz’ geloofsgenoten blij waren met haar gebrekkige respect voor heilige huisjes en er ook kritiek was op de nogal stereotype personages, werd de serie uitgezonden in maar liefst zestig landen (waaronder de Arabische Emiraten, Turkije en Israël). Lees verder

Hameren op het aambeeld van een democratische kerk

Achtergrondartikel bij de memoires van theoloog Hans Küng, voorvechter van een democratische katholieke kerk en bedenker van project ‘Weltethos’


Hans Küng (86) schreeuwde zijn kritiek op de rooms-katholieke kerk van de daken. De memoires van de geliefde en verfoeide Zwitserse theoloog tellen meer dan 2000 pagina’s. Wat wordt zijn nalatenschap?

Nee, interviews geeft Hans Küng niet meer. Het is mooi geweest. De Zwitserse theoloog heeft zeven pausen meegemaakt en van advies gediend – aanvankelijk gevraagd, later meestal ongevraagd. Hij is 86 en is oud en der dagen zat. Net als Abraham, David en Job, schrijft hij op de laatste bladzijde van zijn memoires. Zijn gezondheid is broos, zijn ogen en stem laten hem in de steek en de parkinson schrijdt voort. Lees verder

Historisch bloedbad in Jemen

Recensie van Pieter W. van der Horst, Het joodse Koninkrijk van Himyar en de christelijke martelaars van Nadjrân. Joden en christenen in Arabië in de zesde eeuw. Amsterdam, Athenaeum-Polak & Van Gennep, 2015. 118 blz.

Vier sterren


Kaft Van der Horst, Het joods koninkrijk van HimyarDe schrijver

Classicus, semitist en theoloog Pieter van der Horst (1946) was hoogleraar in Utrecht, met als specialisme o.a. de Joodse en hellenistische wereld van het vroege christendom. Hij schreef onder meer over de eerste (anti-Joodse) pogrom, in 38 in Alexandrië. In 2006 was er enige ophef rond zijn afscheidsrede over de mythe van het Joodse kannibalisme; het Utrechtse universiteitsbestuur liet hem toen enkele vermeend anti-islamitische passages uit zijn rede schrappen. Lees verder