Weg uit de christelijke patrix

Recensie van Carel van Schaik en Kai Michel, De waarheid over Eva. Hoe de ongelijkheid tussen vrouwen en mannen ontstond. Uit het Duits vertaald door Marten de Vries. Balans, 608 blz.

Vier sterren


Kaft EvaDe schrijvers

Carel van Schaik (1953) is evolutiebioloog en Kai Michel (1967) historicus. In 2016 hadden ze een lijvige bestseller met ‘Het oerboek van de mens’, waarin ze Bijbel een antropologische interpretatie gaven. Hun spannendste conclusie toen: de verdrijving uit het paradijs gaat over de rampzalige overgang van de jagers-verzamelaarssamenleving naar landbouw en veeteelt. En: ondanks alle monotheïsme getuigt de Bijbel onderhuids vooral van een mensheid die nooit afscheid zal nemen van aangeboren, bijgelovige intuïties. Lees verder

Het Nieuwe Testament is vooral een aangrijpend verhaal

Recensie van Willie van Peer, Niet te geloven. De werkelijkheid achter het Nieuwe Testament. Davidsfonds, 255 blz.

Drie sterren


Kaft PeerDe schrijver

Vlaming Willie van Peer (1947) was hoogleraar literatuurwetenschap en interculturele hermeneutiek in München. Hij publiceerde (in het Engels) menig werk over verteltheorie en over wanneer je in de geesteswetenschappen mag spreken van wetenschappelijke kennis. Daarnaast liefhebbert hij sinds 1993 in de ontstaansgeschiedenis van het christendom, waarvan ‘Niet te geloven’ nu dan het resultaat is.

De thematiek

In ‘Niet te geloven’ gaat Van Peer op zoek naar de historische oorsprong van het Nieuwe Testament en wat er volgens de laatste wetenschappelijk inzichten waar is van de verhalen over Jezus, zoals die overigens pas in 367 zijn vastgesteld. Zet u maar alvast schrap: bijna niets. Lees verder

Dankzij atheïsten je geloof verdiepen

Recensie van Anselm Grün en Tomáš Halík, Geloven op de tast. Als geloof en ongeloof elkaar ontmoeten. Meinema, 192 blz.

drie sterren


Kaft Grun HalikDe schrijvers

De Duitse benedictijnse monnik Anselm Grün (1945) is inmiddels een bekende naam in deze rubriek: deze populaire theoloog, filosoof en zielzorger heeft tientallen veel vertaalde bestsellers geschreven. Ook de Tsjechische priester, psychotherapeut en hoogleraar sociologie Tomáš Halík (1948) verzamelde hier eerder al sterren met zijn ‘Geduld met God’ (vertaald in 2011) en ‘Nacht van de biechtvader’ (2016), die opvielen om hun intellectuele en spirituele zeggingskracht. Een gezamenlijk boek van deze twee veelgeprezen Midden-Europese christelijke auteurs maakt dus reuzebenieuwd. Lees verder

Islam daagt uit tot christelijke vernieuwing

Recensie van Bernhard Reitsma, Kwetsbare liefde. De kerk, de islam en de drie-enige God. Boekencentrum, 256 blz.

vier sterren


De schrijver

Bernhard Reitsma (1965) is theoloog en werkte zo’n zeven jaar als zendingspredikant en docent in Libanon. Sinds 2007 is hij hoogleraar aan de VU op de leerstoel ‘De kerk in de context van de islam’. In 2011 schreef hij voor de PKN de islamnota ‘Integriteit en respect’, die indertijd ook in Trouw tot een emotionele discussie leidde over de vraag of christenen en moslims wel samen tot (dezelfde?) God kunnen bidden. Een recente bijdrage aan het debat over een mogelijke verbinding tussen de PKN en moslims leverde hij afgelopen januari samen met scriba René de Reuver, in een reactie op de zogenaamde PVV-dominees. Lees verder

Petrus, de man die nooit in Rome was

Recensie van Fik Meijer, Petrus. Leerling, leraar, mythe. Athenaeum-Polak & Van Gennep, 232 blz.

vier sterren


Kaft Meijer PetrusDe schrijver

Voormalig hoogleraar Oude geschiedenis Fik Meijer (1942) is classicus en onderwaterarcheoloog. Vanuit zijn belangstelling voor de zeevaart reconstrueerde hij Paulus’ zeereizen, wat in 2014 uitliep op de biografie ‘Paulus. Een leven tussen Jeruzalem en Rome.’ Vorig jaar waagde hij zich met ‘Jezus en de vijfde evangelist‘ aan een biografie van Jezus, op basis van het werk een Joodse historicus uit de eerste eeuw, Flavius Josephus. ‘Petrus’ is het laatste deel van zijn vroegchristelijke drieluik en is bedoeld als afscheid van de wereld van Jezus en de zijnen; in zijn nawoord belooft Meijer terug te keren naar de grote wereld van de klassieke oudheid. We zullen zien. Lees verder

De apostel Paulus een briljante vrouwenvriend?

Recensie van Karen Armstrong, Paulus. Onze liefste vijand. Amsterdam: Hollands Diep (2015), 191 blz.

drie sterren


kaft Armstrong PaulusDe schrijfster

De Engelse Karen Armstrong (1944) is een productief en inmiddels vermaard schrijfster van degelijke, maar toch toegankelijke boeken op breed interreligieus en spiritueel gebied. Ze was ooit non, trad in 1969 uit en publiceerde succestitels als Een geschiedenis van God (2003), Islam. Geschiedenis van een wereldgodsdienst (2005) en De Bijbel, de biografie (2007). Haar vorige boek, over religie en geweld, verscheen een week na de aanslag op Charlie Hebdo begin dit jaar. In 2007 won ze de TED-prijs; het prijzengeld daarvan gebruikte ze om het interreligieuze Handvest voor compassie op te stellen. Lees verder

Laat Jezus toch gewoon Jezus zijn

Interview met Johan Leman over Edward van der Kaaijs De ongemakkelijke waarheid van het christendom

copyright foto Johan Leman: Bart Van der Moeren


Foto Leman Bart Van der MoerenTweeduizend jaar na dato zijn we nog niet over de historische Jezus uitgepraat. Kwam hij nu wel of niet uit Nazareth? Is hij werkelijk gekruisigd? Opgestaan? Kan dat eigenlijk wel? Hoe betrouwbaar zijn de historische bronnen? Wat is mythe en wat is waar gebeurd? Lees verder

Vrouwen in de ban van Paulus

Leestip Vrouwen naast Paulus. Twee romans uit het vroege christendom. Vertaald door Vincent Hunink, ingeleid door Fik Meijer. Budel: Damon, 124 pag.


Kaft Vrouwen naast PaulusVertaling van twee ‘romans’ uit de eerste eeuwen van onze jaartelling. Over hoe ene Thecla, Xanthippe (nee, niet de vrouw van Socrates), haar bloedmooie zus Polyxene en Rebecca ‘uit het volk van Israël’ in de ban van de apostel Paulus raken en zich bij hem willen sluiten. Wat nog niet meevalt, met al die heidense verloofdes, echtgenoten en andere wellustelingen in de buurt. Inleider Meijer probeert de vrouwvijandige kant van Paulus in een zachter licht te plaatsen. Lukt niet echt, want kan een vrouw ooit te veel rechten aan haar vrijheid ontlenen? Historisch interessant tussendoortje, waar meestervertaler Hunink duidelijk lol in had.

Vrouwen dankzij Paulus ‘under cover’

Leestip Angela Berlis en Anne-Marie Korte (red.), Alledaags en buitengewoon. Spiritualiteit in vrouwendomeinen (2012). Skandalon, 152 pag.


Kaft Alledaags en buitengewoonSympathiek boekje over hoe christelijke vrouwen spirituele diepgang aan het leven weten te geven, ook buiten de (mannen)kerk om. Van wonderen tot je Maria voelen als je je haar hebt gewassen, van liefdesdrankjes tot Paulus’ beruchte eis tot hoofdbedekking, waarmee vrouwen noodgedwongen under cover gingen. Helaas veel abstract jargon, zoals ‘subjectieve sacralisering’ en lange woorden met ‘gender’ erin. Interessantste bijdrage is van Mathilde van Dijk, over hoe de zusters van het gemene leven (u weet wel: Geert Groote, Moderne Devotie) eind 15e eeuw uit het straatbeeld van Deventer werden verdreven.