De God van Spinoza

Recensie van TON DE KOK, GOD VOOR NIET-GELOVIGEN. DE GOD VAN SPINOZA. Thoth, 128 blz.

Drie sterren


Kaft De Kok SpinozaDe schrijver

Ton de Kok (1942) was ooit marinier en ging na een studie Russisch aan het werk voor de inlichtingendienst. Tussen 1983 en 1994 zat hij voor het CDA in de Tweede Kamer. In 2000 promoveerde hij op de spirituele zoektocht van een Russische medevrijmetselaar uit de 18e eeuw, waarna hij filosofie ging studeren en docent godsdienstfilosofie werd op het vwo. In twee eerdere boeken met de titel ‘Wat is God?’ (2013 en 2017) beschreef hij de worsteling van een aantal bekende westerse filosofen, schrijvers, wetenschappers en kunstenaars met het Godsidee. Zelf heeft De Kok inmiddels spiritueel onderdak gevonden bij Spinoza (1632-1677) en de Amsterdamse Spinozakring. Lees verder

In diepste wezen het evenbeeld van God

Recensie van REZA ASLAN, ‘GOD. EEN MENSELIJKE GESCHIEDENIS’. Balans, 285 blz.

Drie sterren


Kaft AslanDe schrijver

Reza Aslan (Teheran, 1972) is een Iraans-Amerikaanse godsdienstwetenschapper, televisiemaker en schrijver. Zijn eerste boek, ‘Geen god dan God’ uit 2005, ging over de egalitaire idealen van de vroege islam; in zijn tweede bestseller, ‘De Zeloot’ (2014), beschreef hij het leven en de complexe persoonlijkheid van de historische Jezus van Nazareth.

De thematiek

In deze menselijke geschiedenis van God geeft de intens gelovige Aslan zijn antwoord op de vraag waar de universeel menselijke hang naar transcendentie toch vandaan komt. Een duidelijk evolutionair doel dient het in elk geval niet, stelt hij vast. Lees verder

De vele gezichten van Jezus

Recensie van CEES DEN HEYER, ‘JEZUS, EEN MENSENLEVEN. EEN GESCHIEDENIS VAN EEN MENS ONDER DE MENSEN’. Van Warven, 606 blz.

vier sterren


Kaft Den HeyerDe schrijver

Cees den Heyer (1942) was hoogleraar Nieuwe Testament en Bijbelse Theologie aan de Theologische Universiteit Kampen. In zijn boek ‘Verzoening’ uit 1997 kwam hij tot de conclusie dat er geen Bijbelse gronden zijn voor het dogma van de verzoeningsleer; de ophef over dat standpunt deed hem uiteindelijk de Gereformeerde Kerk verlaten. Na zijn emeritaat vond hij als docent Bijbelse Theologie vrijzinnige luwte aan het Doopsgezind Seminarium te Amsterdam, waar hij op dit moment de cursus ‘Beelden van Jezus’ geeft. Twee andere titels uit zijn lange publicatielijst: het theologische zelfportret ‘Ruim geloven’ (2000) en ‘Verlichte voorgangers’ (2011). Lees verder

Jezus sprak plat Aramees

Recensie van Hoger Gzella, De eerste wereldtaal. De geschiedenis van het Aramees. Atheneaum, 400 blz.

vijf sterren


De schrijver

Holger Gzella (Dortmund, 1974) studeerde assyriologie, klassieke en semitische talen in Oxford en Rome en is sinds 2005 hoogleraar Hebreeuwse en Aramese taal- en letterkunde in Leiden. Recente titels van zijn hand: ‘Aramäisches Wörterbuch’ (een theologisch woordenboek bij het Oude Testament) en het handboek ‘A Cultural History of Aramaic’ (2015), waarvan ‘De eerste wereldtaal’ de Nederlandse publieksversie is. Ook heeft hij een column in het Leidse universiteitsblad ‘Mare’. Lees verder

En toen ontmoette ik Jezus

Interview met Charlotte Rørth, schrijfster van ‘DE DAG DAT IK JEZUS ONTMOETTE. BEKENTENISSEN VAN EEN MODERNE ONGELOVIGE’. Wereldbibliotheek, 191 blz.

Copyright foto: Maartje Geels


De Deense journaliste Charlotte Rørth was ongelovig, maar schreef een bestseller over haar ontmoeting met Jezus. Die is nu in het Nederlands vertaald.

Charlotte Rørth werd als kind gedoopt, maar leerde op school vooral over Karl Marx. Een moderne ongelovige.Totdat Jezus zo’n acht jaar geleden in Zuid-Spanje haar pad kruiste. Het duurde een paar jaar voor ze een boek schreef over hoe dit haar leven op z’n kop zette. Sindsdien heeft ze tientallen uitverkochte lezingen gehouden voor in totaal zo’n 24.000 mensen met vergelijkbare ervaringen, die er bij haar eindelijk over durven te praten: “Dit soort ervaringen zijn eigenlijk heel normaal”. Lees verder

Petrus, de man die nooit in Rome was

Recensie van Fik Meijer, Petrus. Leerling, leraar, mythe. Athenaeum-Polak & Van Gennep, 232 blz.

vier sterren


Kaft Meijer PetrusDe schrijver

Voormalig hoogleraar Oude geschiedenis Fik Meijer (1942) is classicus en onderwaterarcheoloog. Vanuit zijn belangstelling voor de zeevaart reconstrueerde hij Paulus’ zeereizen, wat in 2014 uitliep op de biografie ‘Paulus. Een leven tussen Jeruzalem en Rome.’ Vorig jaar waagde hij zich met ‘Jezus en de vijfde evangelist‘ aan een biografie van Jezus, op basis van het werk een Joodse historicus uit de eerste eeuw, Flavius Josephus. ‘Petrus’ is het laatste deel van zijn vroegchristelijke drieluik en is bedoeld als afscheid van de wereld van Jezus en de zijnen; in zijn nawoord belooft Meijer terug te keren naar de grote wereld van de klassieke oudheid. We zullen zien. Lees verder

Top 3 religieboeken 2015

De beste religieboeken die ik in 2015 voor Trouw las:


Kaft Leman, Van totem tot verrezen Heer1. Johan Leman, Van totem tot verrezen heer. Een historisch-antropologisch verhaal. Uitgeverij Pelckmans

Het boeiendste boek kwam van de Vlaamse dominicaan Johan Leman: Van totem tot verrezen Heer. Als theoloog en cultureel antropoloog heeft hij een open oog voor de mythische lagen van bijbel. Vooral rond de historische Jezus, wiens wederopstanding in feite een intens religieuze ervaring van zijn volgelingen moet zijn geweest.


Lees verder

Anselm Grün weet waar het wringt bij hebzucht

Recensie van Anselm Grün, Over hebzucht en begeerte. Ontsnappen aan het streven naar meer. Ten Have, Utrecht, 159 blz.

vijf sterren


Kaft Grün, Over hebzucht en begeerteDe schrijver

Anselm Grün (1945) werd op zijn negentiende benedictijns monnik en studeerde vervolgens theologie en bedrijfskunde. Hij heeft de afgelopen veertig jaar een flinke stapel bestsellers geschreven; Der Spiegel riep hem al uit tot Duitslands spirituele superstar. Jaarlijks verschijnen er zo’n acht boeken van hem in het Nederlands, zoals recentelijk Voluit leven, Leven in balans en Schoonheid ervaren. Daarnaast begeleidt hij in de abdij van Münsterschwarzbach bijna wekelijks retraites en cursussen levensoriëntatie en geloofsverdieping; zijn leergang ‘Spiritualiteit en leiderschap’ wordt ook in Nederland aangeboden. Lees verder

Warme biografie van de historische Jezus

Recensie van Fik Meijer, Jezus en de vijfde evangelist. Athenaeum-Polak & Van Gennep. Amsterdam, 2015. 352 blz.

drie sterren


Kaft Fik Meijer, Jezus en de vijfde evangelistDe schrijver

Fik Meijer (1942) is classicus, onderwaterarcheoloog en emeritus-hoogleraar Oude geschiedenis. Hij schreef boeken over o.a. gladiatoren, Vercingetorix (de leider van de Gallische opstand tegen Julius Caesar) en Paulus’ zeereis naar Rome. In de jaren ’90 vertaalde hij met Marinus Wes het werk van Flavius Josephus, een omstreden Joods historicus uit de eerste eeuw. Meijer kreeg in 2005 de Oikos-publieksprijs voor de manier waarop hij de Oudheid onder de aandacht van een groot publiek wist te brengen. Lees verder

Frédéric Lenoir zoekt het geluk

Interview met Frédéric Lenoir, filosoof en schrijver van het boek Over geluk.


Afgelopen weekend was filosoof Frédéric Lenoir een belangrijke publiekstrekker van het jaarlijkse Happinez-festival. Inderdaad een prima plek om te vertellen over zijn onlangs vertaalde boek ‘Over geluk’, waarin hij het begrip ‘geluk’ ontrafelt, in oost en west, van Boeddha tot Schopenhauer, bij Aristoteles, Tchouang-tse, Epicurus en Montaigne. En hij uiteindelijk terecht komt bij Spinoza. Lees verder