Categorie archieven: Achtergrondartikelen

Wat we in 1949 al konden weten over de volksmenners van nu

Geplaatst op door

Essay over de actualiteit van het boek ‘Prophets of Deceit. A Study of the Techniques of the American Agitator’ (1949) van Leo Löwenthal en Norbert Guterman

Een vijfenzeventig jaar oud Amerikaans onderzoek, dat kan verklaren waarom extreem rechts op dit moment ook in Europa weer zo’n opgang maakt? Jazeker! Leo Löwenthal deed er met Norbert Guterman indertijd verslag van in ‘Prophets of Deceit’, dat sinds 2021 als ‘Falsche Propheten’ weer in de Duitse boekwinkels ligt. De Keulse schrijver Martin Mittelmeier vertelde me erover, tijdens een interview over zijn boek ‘Vrijheid en duisternis’.

Dat ging over het verhaal achter de ‘Dialectiek van de Verlichting’ van Max Horkheimer en Theodor Adorno, die daarin filosofisch uit de doeken hadden gedaan waardoor de Verlichting halverwege de vorige eeuw was omgeslagen in de ongekende barbarij van het nazisme. Maar, tipte Mittelmeier, als je concreet wilt begrijpen hoe en waarom het rechtse populisme ook nu weer zo in de lift zit, dan zou je Löwenthal moeten lezen. Mittelmeier had gelijk. Sterker nog: ‘Prophets of Deceit’ moet heel gauw in het Nederlands vertaald worden. Lees verder →

Haten om het geloof

Geplaatst op door

Bespreking van Paul Hedges, Religious Hatred. Prejudice, Islamophobia, and Antisemitism in Global Context. Bloomsbury, 297 blz.

Geen geloof dat de vrede niet zegt te dienen. Toch wordt er heel wat afgehaat als het om religie gaat: wie niet de juiste, dominante leer aanhangt, loopt het risico te worden bespot, geminacht, achtergesteld, buitengesloten of verjaagd. Prooi te worden van ‘heropvoeding’, pogroms en genocide – zelfs na de Holocaust lijkt de mensheid nog niet veel wijzer te zijn geworden.

De Britse religiewetenschapper Paul Hedges analyseert in ‘Religious Hatred’ hoe en waardoor het soms zo gruwelijk uit de hand loopt, zoals toen met Auschwitz. En hoe staat de wereld er nu bij? Neemt de religieuze haat weer toe? Zijn de moslims de nieuwe Joden? Vijf vragen. Lees verder →

Two religions on one pillow in India

Geplaatst op door

⇒ NEDERLANDS

Reportage of an interfaith wedding in India (she a Hindu, he a Sikh)

Mumbai (India) – 25 January 2018

He looks tremendous, with his turban, beard and twinkling black eyes. And then that sword he carries. The association with a Danish cartoon is easily made. Yet there isn’t a spark of evil on his mind, certainly not today, on his wedding day – hence of course his twinkling gaze. Jaidev Singh Anand (28) is about to marry Anuradha Suvarna (28). He is a Sikh and she is a Hindu. And although this is India: this isn’t (no way!) an arranged marriage – they know each other from the school benches and have been a couple for years. And today they ratify their love in a ‘joyous ceremony’ in a Sikh temple in Mumbai. Lees verder →

Twee geloven op één kussen in India

Geplaatst op door

ENGLISH

Mumbai – 25 januari 2018
Reportage van een interreligieuze trouwerij (zij hindoe, hij sikh) in India

Hij ziet er vervaarlijk uit, met z’n tulband, baard en fonkelende zwarte ogen. En dan dat zwaard dat hij draagt. De link met een Deens cartoon is gauw gelegd. Toch heeft hij geen spatje kwaad in het zin, zeker vandaag niet, op zijn huwelijksdag – vandaar natuurlijk die fonkelende blik. Jaidev Singh Anand (28) staat op het punt om trouwen met Anuradha Suvarna (28). Hij is sikh en zij is hindoe. En hoewel we in India zijn: er is niks gearrangeerds aan dit huwelijk – ze kennen elkaar vanaf de schoolbankjes en zijn al jaren een stel. En vandaag laten ze hun liefde bekrachtigen in een ‘vreugdevolle ceremonie’ in een sikhtempel in Mumbai. Lees verder →

Iconische godshuizen

Geplaatst op door

Bespreking van Oskar Verkaaik, Gods huis in de steigers. Religieuze gebouwen in ontwikkeling. Met bijdragen van Daan Beekers en Pooyan Tamimi Arab. Amsterdam University Press, 269 blz.

Kerken herken je aan klokkentorens en kruisen, moskeeën aan minaretten en koepels en synagogen aan davidsterren en hoefijzerboogjes. Zo wil althans het traditionele beeld sinds we hier godsdienstvrijheid hebben, want voor die tijd schuilden niet-gereformeerden in veelal architectonisch neutrale onderkomens, die vooral geen aanstoot mochten geven.

Maar sinds de grondwet van 1848 verrezen er neogotische katholieke kerken met hoge, fiere torens en synagogen in de oriëntaalse stijl uit Andalusië – de 19e eeuw zag nog niet zo’n onderscheid tussen Joods en Moors. Lees verder →

Van Marxveldt, de koningin van het meisjesboek

Geplaatst op door

Recensie van Monica Soeting, Cissy van Marxveldt. Een biografie. Atlas Contact, 464 blz.

Wie Cissy van Marxveldt zegt, zegt Joop ter Heul. Een naam waarbij mijn inmiddels oudere meisjeshart altijd een huppeltje maakt. Nog zie ik in het tomadorekje van mijn zus de vijf Witte Ravenpockets staan. Een halve herfstvakantie lag ik ermee op bed in mijn zolderkamertje. Plus de daarop volgende kerst- en krokusvakantie, want ik had nog niet meteen genoeg van die dartele Joop in haar rebellie tegen de vrouwelijke nuffigheid van een kleertjeszieke moeder en zuster. Lees verder →

Hebe Kohlbrugge overleden

Geplaatst op door

Hebe Kohlbrugge (foto: Jörgen Caris)

Op 13 december 2016 overleed theologe en verzetsvrouw Hebe Kohlbrugge, 102 jaar oud. Lees hier het Im memoriam dat Nico de Fijter op 14 december 2016 in Trouw aan haar wijdde. Of herlees het interview dat ik in met haar had. Een bijzonder sterke vrouw, zoals ook Ciska Dresselhuys ooit mocht ervaren.

Copyright foto: Jörgen Caris

Naschrift 5 februari 2021: Verzetsstrijdster Hebe Kohlbrugge krijgt straat in Utrecht, zo berichtte o.a.  Trouw.

Ascetisch afzien in de Vierdaagse

Geplaatst op door

Lopen | Is wandelen met duizenden mensen een spirituele ervaring? Ik loop ook dit jaar weer mee in de Nijmeegse Vierdaagse. Samen afzien is verslavend.

Met 50.000 mensen vier dagen achter elkaar al voor zonsopgang op pad gaan en dan 30 tot 55 kilometer per dag sjouwen, met niet meer dan een petje of regenjas tussen jou en het weer – is daar iets spiritueels aan? Wel degelijk.

In India lopen honderdduizenden hindoes elk jaar in de zomer vijf dagen lang – bij voorkeur op blote voeten – een steile, weerkundig zeer onvoorspelbare en gevaarlijke berg op, om de Amarnath-grot te zien. Het is een van de heiligste plekken in het hindoeïsme. In Nijmegen start morgen de Nijmeegse Vierdaagse, die elke dag zowel in Nijmegen begint als eindigt. En ook dat kun je gerust een spiritueel evenement noemen. Lees verder →

Angélique was veel leerzamer dan de Tuinfluitertrilogie

Geplaatst op door

Vreemde favorieten | Wat lees je nou graag voor jezelf, vroeg de redactie van Trouw mij als critica, bij wijze van tip ook voor lezers. Daarop verklaarde ik mijn liefde voor Angélique en het hof van Versailles.

Angélique! Weet u nog? De films uit de jaren zestig met Michèle Mercier in de hoofdrol? Het echtpaar Anne en Serge Golon schreef indertijd een dik dozijn historische romans vol over deze beeldschone Française uit de 17de eeuw, die zeer tegen haar zin wordt uitgehuwelijkt aan de rijke, oudere, lelijke graaf van Toulouse. Toch gaat ze na een tijdje veel van hem houden – helemaal conform het sprookje van La belle en la bête. Lees verder →

Hameren op het aambeeld van een democratische kerk

Geplaatst op door

Achtergrondartikel bij de memoires van theoloog Hans Küng, voorvechter van een democratische katholieke kerk en bedenker van project ‘Weltethos’

Hans Küng (86) schreeuwde zijn kritiek op de rooms-katholieke kerk van de daken. De memoires van de geliefde en verfoeide Zwitserse theoloog tellen meer dan 2000 pagina’s. Wat wordt zijn nalatenschap?

Nee, interviews geeft Hans Küng niet meer. Het is mooi geweest. De Zwitserse theoloog heeft zeven pausen meegemaakt en van advies gediend – aanvankelijk gevraagd, later meestal ongevraagd. Hij is 86 en is oud en der dagen zat. Net als Abraham, David en Job, schrijft hij op de laatste bladzijde van zijn memoires. Zijn gezondheid is broos, zijn ogen en stem laten hem in de steek en de parkinson schrijdt voort. Lees verder →