Pingpongen met tao

Interview met Bettine Vriesekoop, schrijfster van Chinese wijsheid in een balletje. Het spel van Tao. Brandt, 200 blz.


Bettine Vriesekoop (1961) werd beroemd als Neerlands beste tafeltennisspeelster ooit: ze was maar liefst veertien keer Nederlands en vijf keer Europees kampioen. Ook deed ze drie maal mee aan de Olympische Spelen, waarop ze in 1988 in Seoul de kwartfinales haalde. Maar toen was het plezier er voor haar opeens helemaal vanaf, nadat coach Gerard Bakker haar voor de camera’s de volle laag had gegeven over haar spel, terwijl ze toch net de achtste finale gewonnen had. Ze brak resoluut met Bakker en pakte pas op haar dertigste haar batje weer op, waarna ze zich nog ongelooflijk ontwikkelde. Lees verder

Een vrouwelijke blik op de Griekse godinnen

Interview met Natalie Haynes, schrijfster van De macht van godinnen. Moed, verlangen, jaloezie en passie in Griekse mythen. Engelse titel: Divine Might, vertaald door Henny Corver en Frits van der Waa.Meulenhoff, 325 blz.


Het had weinig gescheeld of dit interview was niet doorgegaan: stakende spoorwegen, afgelaste vluchten en om kwart over vijf moest classica Haynes alweer door naar de volgende afspraak, voor een theateroptreden in Amsterdam. Maar gelukkig is stand up comedian Haynes zeer rap van tong en kan ik haar toch nog een half uurtje in haar koeienogen kijken. Wat in het Grieks bij Homerus, weet ik dankzij Haynes, trouwens absoluut geen belediging, maar juist een compliment is, zoals wij het over mooie reebruine ogen hebben. Ook verder werd het een leerzaam gesprek. Lees verder

Lydia Rood en de maagd van Rosendael

Interview met Lydia Rood, schrijfster van De maagd van Rosendael (Ambo | Anthos, 384 blz.)


Lydia Rood groeide op in Velp, aan de Veluwezoom. Ze struinde met haar broers over de hei en leerde schaatsen op de vijver bij kasteel Rosendael, ooit het bezit van de machtige graven en hertogen van Gelre en Gulik. Rosendael was ook een favoriete verblijfplaats van Maria van Gelre, een hoogadellijke hofdame van de Franse koningin, die in 1405 was uitgehuwelijkt aan de toenmalige hertog, Reinald IV. Hij zat te springen om wettige nakomelingen, maar die kwamen er al met al niet. Wel liet Maria een schitterend en kostbaar gebedenboek na, in het Nederlands nog wel, dat een paar jaar geleden werd herontdekt door de Nijmeegse hoogleraar Johan Oosterman. Zijn publicaties werden de basis voor Roods nieuwste historische roman, De maagd van Rosendael. Lees verder

Het moeizame ontstaan van de ‘Dialectiek van de Verlichting’

Interview met Martin Mittelmeier, auteur van Vrijheid en duisternis. Hoe twee filosofen van de Frankfurter Schule het boek van de eeuw schreven. Uit het Duits vertaald door Mark Wildschut, Ten Have, 286 blz.


De ‘Dialectiek van de Verlichting’ is een van de belangrijkste (maar ook moeilijkste) filosofische boeken van de vorige eeuw. Martin Mittelmeier schreef een boek over hoe het ontstond en wat dat te maken had met het leven van de schrijvers ervan, Max Horkheimer en Theodor W. Adorno. En dat het een wonder is dat hun boek ooit verschenen is en eigenlijk nog lang niet af was.

Martin Mittelmeier was al snel verkocht toen hij in de jaren ’90 als ‘stuurloze doorsneestudent’ verzeild raakte in een seminar over de ‘Dialectiek van de Verlichting’, het belangrijkste werk van Max Horkheimer en Theodor W. Adorno , twee filosofen uit de Frankfurter Schule. Lees verder

Top 3 2022

De boeiendste boeken van het afgelopen jaar!


Svenja Flasspöhler, Sensibel. Over de grenzen van de menselijke gevoeligheid. Uit het Duits vertaald door Albert Bodde. Ten Have, 223 blz.

 

Het is een teken van beschaving dat we zoveel mogelijk rekening houden met elkaars kwetsbaarheden, maar ondertussen lijken de tenen alleen maar langer te worden. Filosofe Svenja Flasspöhler onderzocht de geschiedenis van onze gevoeligheid en vindt het hoog tijd dat we omwille van onze democratie verworvenheden niet alleen naar wetten en verboden moeten grijpen, maar ook aan het werk moeten met onze individuele veerkracht en weerbaarheid.

Lees hier mijn interview met Svenja Flasspöhler. Lees verder

Weerbaarheid is het zusje van kwetsbaarheid

Interview met filosofe Svenja Flasspöhler, schrijfster van ‘Sensibel. Over de grenzen van de menselijke gevoeligheid.’ Uit het Duits vertaald door Albert Bodde. Ten Have, 223 blz.


Wij eenentwintigste-eeuwers zijn gevoelige zielen. We leven intens mee met de slachtoffers van de oorlog in Oekraïne en The Voice, eten steeds vaker vegetarisch en vinden lijfstraffen barbaars – iets waar een Middeleeuwse ridder nooit opgekomen zou zijn. Tegelijkertijd zijn de wachtlijsten in de geestelijke gezondheidzorg schrikbarend lang en grijpen we gevaarlijk vaak naar de pijnstillers en antidepressiva. Of blijk je ineens iemand vol op de tenen te stampen met een kinderfeestje of woord dat nog volkomen normaal was in je jeugd, toen je nog op het schoolplein leerde dat schelden geen zeer deed. En was het nou wel of juist niet gendervriendelijk om Marga Minco een schrijfster en geen schrijver te noemen? Hoe moet, nee, hoe màg je het ‘N-woord’ in een roman van James Baldwin vertalen? En waarom krijgen we tegenwoordig toch zo’n ruzie over dergelijke zaken? Lees verder

De mensenrechten komen van Mozes

Interview met Herman van Praag, schrijver van ‘Mozes’ nalatenschap. Mensenrechten in historisch perspectief’. Damon, 304 blz.


Vandaag is het 73 jaar geleden dat de Verenigde Naties de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens vaststelden, in de hoop dat daarmee de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog zich nooit meer zouden herhalen. Ze grepen daarin terug op de Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring uit 1776 en de Franse Verklaring van de Rechten van de Mens en de Burger uit het revolutiejaar 1789. Maar zijn deze documenten inderdaad de eigenlijke bron? Nee, stelt Herman van Praag. De beginselen van vrijheid, gelijkheid en broederschap zijn vele eeuwen eerder al verwoord in de Thora, in de vijf Bijbelboeken die de traditie aan Mozes toeschrijft. En het wordt hoog tijd om hem daarvoor de credits te geven. Lees verder

Suze Zijlstra’s Indische voormoeders

Je ziet het niet meteen aan haar af en bij haar achternaam denk je eerder aan Friesland, maar Suze Zijlstra’s voorgeslacht komt toch heus voor de helft uit wat nu Indonesië heet. Ze groeide op met de verhalen van een oma die in 1955 naar Nederland kwam omdat zij en haar gezin met hun Europese, koloniale voorvaders in hun geboorteland geen toekomst meer zagen. Oma overleed in 2009, maar gelukkig had kleindochter Suze als studente toen haar verhalen al vastgelegd op cassettebandjes. En dat kwam goed van pas toen Zijlstra jaren later als gepromoveerd historica op zoek ging naar haar ‘voormoeders’, de in Azië geboren vrouwen die kinderen kregen van Europese VOC-mannen.

Wie waren die moeders? Waar kwamen ze vandaan? Hoe zag hun leven eruit als huisslavin, concubine (‘njai’) of wettig echtgenote? Hoe fragiel waren hun rechten? Hoe beleefden zij het kolonialisme? Waren ze er het slachtoffer van of ligt dat toch complexer? Lees verder

Calvinistische mystiek? Ja, dat kan

Kaft TeellinckCalvinisme en mystiek. Dat gaat niet samen. Mystiek is toch iets voor katholieken? Visioenen, extase, uitzinnigheid, daar doen de volgelingen van Calvijn niet aan, die hoeden zich daarvoor. Die leven zo sober en ingetogen mogelijk. Nee, aan het gereformeerde lijf geen mystieke polonaise. Zou je zeggen.

Toch kwam het Nijmeegse Titus Brandsma Instituut in de serie ‘Mystieke teksten’ onlangs met een nieuwe hertaling van het ‘Soliloquium’ (‘Alleenspraak’), een indertijd populaire en inmiddels klassieke tekst uit 1628 van de orthodox-calvinistische predikant Willem Teellinck (1579-1629). Hij zou naam maken als ‘een tweede (doch gereformeerde) Thomas a Kempis’ en ‘de vader van de Nadere Reformatie’, de bevindelijke stroming in de gereformeerde kerk. ‘Bevindelijkheid is ook een vorm van mystiek’, stelt godsdienstfilosoof en –psycholoog Herman Westerink, die in 2002 promoveerde op Teellincks geloofsbeleving en de tekst van een inleiding voorzag.

Ook hertaler en expert op het gebied van de middeleeuwse mystieke literatuur Thom Mertens werd bekoord door de onverwachte hartstochtelijke toon in het werk van deze strenge Zeeuwse calvinist, die overigens ook nog wel eens in schietgebeden wilde uitbarsten. Lees verder

De taalfout van nu is de regel van straks

Interview met Nicoline van der Sijs, hoogleraar historische taalkunde en schrijfster van 15 eeuwen Nederlandse taal (2019).


Noem het onnozel, maar als je het huis van een hoogleraar historische taalkunde binnenstapt, dan verwacht je toch een aantal afgeladen boekenkasten, met oude, bijzondere banden, waaronder wie weet zelfs een zeldzaam, laatmiddeleeuws handschrift. Maar in de lichte woonkamer van Nicoline van der Sijs is nauwelijks een boek of tijdschrift te bekennen. Zou dus zelfs een bevlogen taalgeleerde thuis behoefte hebben aan een letterloze plek, waar ze even niet aan haar vak wordt herinnerd? Alweer mis. De bronnen waaruit Van der Sijs put, nemen weinig ruimte meer in, die zijn inmiddels gedigitaliseerd. Mede dankzij het vrijwilligerswerk van ook een aantal Trouw-lezers. Lees verder