Categorie archieven: Recensies

Ik heb een opdracht, dus ik ben

Geplaatst op door

Recensie van Abraham J. Heschel, Wie is de mens. Uit het Engels vertaald door Marianne van Reenen. Skandalon, 172 blz.

3 sterren

De schrijver

Abraham Joshua Heschel (1907-1972) stamde uit een vooraanstaand Poolse-joods geslacht van chassidische rabbijnen. Ook hij werd opgeleid tot rabbijn, in Berlijn, waar hij tevens filosofie studeerde en zijn proefschrift ‘Das prophetische Bewusstsein’ schreef, waarvoor hij in Duitsland na de machtsovername van de nationaalsocialisten echter geen uitgever kon vinden. Hij volgde in 1937 Martin Buber op als directeur van het Jüdische Lehrhaus in Frankfurt; een jaar later werd hij opgepakt door de Gestapo en uitgewezen naar Polen. In 1939 week hij net op tijd voor de Duitse inval in Polen uit naar Londen en vervolgens New York, waar hij aan het Jewish Theological Seminary vanaf 1946 hoogleraar joodse ethiek en mystiek was. Daarnaast zette hij zich in voor de interreligieuze dialoog en zij-aan-zij met Martin Luther King voor de burgerrechtenbeweging. Lees verder →

Op zoek naar de heks in jezelf

Geplaatst op door

Recensie van Susan Smit, ‘Magisch dagboek. Ontdek de heks in jezelf.’ Paper Life/Spectrum, 240 blz.

Twee sterren

De schrijfster

Susan Smit (1974) schreef menig meeslepende succesroman en is daarnaast bekend als heks. Die combinatie leidde vorig jaar tot de historisch twijfelachtige roman ‘De heks van Limbricht’, over een vrouw die in 1674 in Limburg als heks berecht werd. Onlangs pleitte Smit voor de postume vrijspraak van alle vermeende heksen (overwegend vrouwen) die in Nederland in de Renaissance zo gruwelijk aan hun einde zijn gekomen. Lees verder →

Geschrapte Middeleeuwse heldinnen

Geplaatst op door

Recensie van Janina Ramirez, ‘Femina. Een nieuwe geschiedenis van de Middeleeuwen, via de vrouwen die daaruit zijn geschrapt.’ Uit het Engels vertaald door Mario Molegraaf. Prometheus, 429 blz.

Niets zo veranderlijk als de geschiedenis. Altijd begrepen dat de plunderende Vikingen gehoornde helmen droegen, blijkt dat een verzinsel te zijn van de man die in 1878 de kostuums ontwierp voor Wagners Der Ring des Nibelungen: de Noormannen zouden wel gek zijn om met zulke gevaarlijke uitsteeksels op hun hersenpan uit vechten te gaan, zo blijkt uit alle grafvondsten uit hun tijd. Maar ja, zie zo’n vastgebakken beeld er maar eens uit te krijgen bij de striptekenaars en verkleedwinkels. Nu zal geen mens last hebben van deze historische pekelzonde. Maar de ontdekking die een weetgierige Zweedse archeologe een paar jaar terug deed in een grafkamer uit de tiende eeuw, zou het gangbare beeld van de Middeleeuwen toch op z’n kop moeten zetten, ook omdat dat zoveel onthult over de arrogantie van onze eigen tijd. Lees verder →

De vrouw die in het Rampjaar kordaat de leiding nam

Geplaatst op door

Recensie van Sunny Jansen, ‘De vrouw die Friesland redde. Albertine Agnes en het Rampjaar 1672.’ Balans, 320 blz.

Nou fiets ik al jaren hier in de buurt langs de wat onooglijke Albertine Agnesstraat, maar nooit heb ik me afgevraagd wie dat was. Ja, iets prinsesserigs vermoedde ik, zo in een wijk waar de straatnamen een oranje kleurtje hebben met vernoemingen naar Willem, Sophia en Amalia. Blijkt Albertine Agnes, begrijp ik nu van historica Sunny Jansen (1974), de vrouw te zijn geweest die ooit Friesland heeft gered! Vanuit de monarchie gezien, zelfs heel Nederland! Dat we, als zij er niet geweest was, nu misschien wel allemaal Duits, of iets minder erg, Frans hadden gesproken! Lees verder →

Stel: je wordt wakker en bent opeens donkerbruin

Geplaatst op door

Recensie van Mohsin Hamid, ‘De laatste witte man.’ Uit het Engels vertaald door Saskia van der Lingen. De Bezige Bij, 189 blz.

Om maar even met een van de gedenkwaardigste openingszinnen uit de wereldliteratuur te beginnen: ‘Toen Gregor Samsa op een morgen uit onrustige dromen ontwaakte, ontdekte hij dat hij in zijn bed in een monsterachtig ongedierte was veranderd’. Franz Kafka zette er in 1915 zijn lezers mee op scherp in Die Verwandlung (De gedaanteverwisseling), een ontredderend verhaal over hoe iemand in de intimiteit van een gezin ten onder gaat aan sociale uitsluiting. Dus als de Brits-Pakistaanse schrijver Mohsin Hamid (1971) anno nu binnenvalt met: ‘Toen Anders, een witte man, op een ochtend ontwaakte, ontdekte hij dat zijn kleur was veranderd in een donker en onmiskenbaar bruin’, dan heeft hij me al meteen bij de kladden. Lees verder →

De niet zo korte geschiedenis van het antisemitisme

Geplaatst op door

Recensie van Peter Schäfer, ‘Een korte geschiedenis van het antisemitisme.’ Uit het Duits vertaald door Carolijn Visschers. Prometheus, 336 blz.

4 sterren

De schrijver

Peter Schäfer (1943) is emeritus hoogleraar judaïca aan de Freie Universität in Berlijn en de universiteit in Princeton; de Universiteit Utrecht verleende hem in 1993 een eredoctoraat. In 2014 werd hij directeur van het Joodse Museum in Berlijn; vijf jaar later trad hij terug vanwege zijn kritiek op de verklaring van het Duitse parlement dat de internationale BDS (Boycott, Divestment and Sanctions) tegen Israël antisemitisch zou zijn. Lees verder →

Een vrolijk-vrije boel in Berlijn

Geplaatst op door

Recensie van Florian Illies, ‘Liefde in tijden van haat. 1929-1939’. Uit het Duits vertaald door Chiara Tissen. AtlasContact, 368 blz.

Altijd gedacht dat de seksuele revolutie pas in de jaren ’60 uitbrak? Dat er toen pas voor het eerst geëxperimenteerd werd met open huwelijken, bleek dat de liefde meer smaken kende dan heteroseks en een vrouw niet meteen een slet & sloerie was, als ze niet als maagd het huwelijk in ging? Dat je ook kon scheiden? Nou, ga dan eens met Florian Illies (1971) een eeuw terug in de tijd, naar de gouden nadagen van de roerige jaren ’20, toen het met name in artistiek Berlijn een grote vrolijk-vrije boel was. Lees verder →

De opzienbarende bekeringsreis van koningin Christina

Geplaatst op door

Recensie van Frans Godfroy, ‘Passage naar Rome. De opzienbarende bekeringsreis van koningin Christina van Zweden, 1654-1655’. IJzer, 448 blz.

Vier sterren

De schrijver

Socioloog en journalist Frans Godfroy (1948) schreef eerder over de studentenopstand van 1969 aan de toenmalige Katholieke Hogeschool in Tilburg. Daarnaast reconstrueerde en liep hij de route waarlangs Hugo de Groot in 1621 vanuit Loevestein naar Antwerpen ontsnapte, net als het ‘Marikenpad’, de weg die mirakelspelheldin Mariken van Nieumeghen rond 1500 naar Antwerpen zou kunnen hebben afgelegd. Lees verder →

Au revoir la Russie, bonjour Paris

Geplaatst op door

Recensie van Helen Rappaport, De Romanovs na de val. Ballingschap in het Parijs van de Belle Époque ten tijde van revolutie en oorlog. Uit het Engels vertaald door Paul Janse en Rob de Ridder. Spectrum, 368 blz.

Kaft RappaportEen boek over ‘Zaroebezjnaja Roes’, oftewel ‘Rusland buiten de grenzen’? Toen de Engelse historica Helen Rappaport (1947) in 2021 haar boek naar de drukker stuurde, zal ze niet bevroed hebben dat die uitdrukking inmiddels oorlogszuchtige beelden oproept. Maar een dikke eeuw geleden waren het toch heus Russen die met tienduizenden tegelijk hun land uit vluchtten. Ze kwamen toen veelal terecht in Parijs, waar ze in het begin van harte welkom waren. Lees verder →

Jezus was non-binair

Geplaatst op door

Recensie van Peter-Ben Smit, Mannen in Marcus. Gender in de oudste biografie van Jezus. VU University Press, 184 blz.

4 sterren

De schrijver

De driewerf gepromoveerde theoloog Peter-Ben Smit (1979) is hoogleraar aan de VU, het Oud-Katholieke seminarie in Utrecht en de universiteit van Bern. Daarnaast is hij actief als deken en hulppastor in de Oud-Katholieke kerk. Een paar jaar terug mengde hij zich in Trouw in de uit Zweden overgewaaide discussie of we voortaan naar Jezus moesten verwijzen met geslachtsneutrale woorden als ‘die’ en ‘hen’, in plaats ‘hij’ of ‘hem’. Hij verzette zich toen, tot ergernis van Ephimenco, tegen idee dat Jezus ‘gewoon mannelijk’ was. Lees verder →