Categorie archieven: Recensies

Duivelse literatuur

Geplaatst op door

Bas Jongenelen, De duivel in de Nederlandse literatuur. Gompel&Svacina, 229 blz.

Vier sterren

De schrijver

Bas Jongenelen (1968) promoveerde in 2019 op de humor uit het jaar 1561 en is nu docent Nederlands aan de Fontys Lerarenopleiding Tilburg. Daarnaast schrijft hij sonnettenbundels met intrigerende titels als ‘Handboek veehouderij’, bevlogen studieboeken en nuttige werkjes zoals over hoe je een goed artikel voor de opiniepagina in een krant schrijft. Verder verzint hij zo af en toe een goocheltruc.

De thematiek

En nu dus een boek over de duivel in de Nederlandse literatuur. En dan niet als theologisch concept, maar als personage in Nederlandse romans, verhalen, gedichten, popsongs, stripverhalen, vanaf de Middeleeuwen tot nu. Lees verder →

Mystici zijn de ambassadeurs van God

Geplaatst op door

Recensie van Evelyn Underhill, Mystiek. Hoe God werkt in de mens. Uit het Engels vertaald en bewerkt door Jean-Jacques Suurmond. Skandalon, 508 blz..

Drie sterren

De schrijfster

De Britse schrijfster Evelyn Underhill (1875-1941) groeide op in ongelovig advocatenmilieu dat weinig oog had voor haar mystieke gewaarwordingen. Na een occulte omweg bekeerde ze zich tot de Anglicaanse kerk, waar ze als een van de eerste vrouwen een prominente rol zou gaan vervullen. Haar bekendste werk, ‘Mysticism’ uit 1911, is nu pas voor het eerst in het Nederlands vertaald (en bewerkt) door Jean-Jacques Suurmond – u kent hem wellicht nog van de columns die hij tot 2018 voor Trouw schreef.

De thematiek

Mystieke ervaringen? Sceptici zullen daarbij misschien denken aan een kortsluiting in iemands hoofd, verwant aan de psychose, maar dan zonder angst. Maar is het inderdaad iets ziekelijks? Of is het, zoals Underhill stelt, een genade die iedereen kan overkomen, dankzij een onsterfelijk ‘vonkje in de ziel’ van elk mens, waarin God en mens elkaar ontmoeten? Die mensen als Paulus, Dante, Roemi, Teresa van Avila, Florence Nightingale, Etty Hillesum en Dag Hammarskjöld heeft geïnspireerd tot geniale prestaties? Lees verder →

Top 3 2022

Geplaatst op door

De boeiendste boeken van het afgelopen jaar!

Svenja Flasspöhler, Sensibel. Over de grenzen van de menselijke gevoeligheid. Uit het Duits vertaald door Albert Bodde. Ten Have, 223 blz.

 

Het is een teken van beschaving dat we zoveel mogelijk rekening houden met elkaars kwetsbaarheden, maar ondertussen lijken de tenen alleen maar langer te worden. Filosofe Svenja Flasspöhler onderzocht de geschiedenis van onze gevoeligheid en vindt het hoog tijd dat we omwille van onze democratie verworvenheden niet alleen naar wetten en verboden moeten grijpen, maar ook aan het werk moeten met onze individuele veerkracht en weerbaarheid.

Lees hier mijn interview met Svenja Flasspöhler. Lees verder →

Verdwenen voor een vrij Oekraïne

Geplaatst op door

Leestip: Victoria Belim, Rode sirenes. Een Oekraïense familiegeschiedenis. Uit het Engels vertaald door Auke Leistra. Arbeiderspers, 336 blz.

De in Kiev geboren Victoria was vijftien toen ze in 1994 met haar moeder naar Amerika emigreerde en was daarna nauwelijks meer bezig met haar geboorteland. Maar als Rusland in 2014 de Krim annexeert en ze daarover ruzie krijgt met haar oom Vladimir, gaat ze op zoek naar haar familiegeschiedenis. Want wie was bijvoorbeeld die geheimzinnige oom Nikodim, over wie haar overgrootvader in zijn dagboek noteerde: ‘verdwenen in de jaren dertig, in de strijd voor een vrij Oekraïne’?

Lees verder →

Levenswijsheid als geschenk

Geplaatst op door

December staat voor de deur en dan is het altijd even denken wat Sint en/of Kerstman zijn naasten dit jaar nu weer zal schenken. Maar waar hebben die op de dure en duistere drempel van 2023 vooral behoefte aan? Een dikke envelop met inhoud, als bijdrage aan de gasrekening en ziektekostenverzekering? Radiatorfolie? Of, zeker zo duurzaam: goede moed? Veerkracht? Wijsheid? Maar kun je dat wel cadeau geven? Een aantal uitgeverijen vermoedt van wel. Lees verder →

Ik heb een opdracht, dus ik ben

Geplaatst op door

Recensie van Abraham J. Heschel, Wie is de mens. Uit het Engels vertaald door Marianne van Reenen. Skandalon, 172 blz.

3 sterren

De schrijver

Abraham Joshua Heschel (1907-1972) stamde uit een vooraanstaand Poolse-joods geslacht van chassidische rabbijnen. Ook hij werd opgeleid tot rabbijn, in Berlijn, waar hij tevens filosofie studeerde en zijn proefschrift ‘Das prophetische Bewusstsein’ schreef, waarvoor hij in Duitsland na de machtsovername van de nationaalsocialisten echter geen uitgever kon vinden. Hij volgde in 1937 Martin Buber op als directeur van het Jüdische Lehrhaus in Frankfurt; een jaar later werd hij opgepakt door de Gestapo en uitgewezen naar Polen. In 1939 week hij net op tijd voor de Duitse inval in Polen uit naar Londen en vervolgens New York, waar hij aan het Jewish Theological Seminary vanaf 1946 hoogleraar joodse ethiek en mystiek was. Daarnaast zette hij zich in voor de interreligieuze dialoog en zij-aan-zij met Martin Luther King voor de burgerrechtenbeweging. Lees verder →

Op zoek naar de heks in jezelf

Geplaatst op door

Recensie van Susan Smit, ‘Magisch dagboek. Ontdek de heks in jezelf.’ Paper Life/Spectrum, 240 blz.

Twee sterren

De schrijfster

Susan Smit (1974) schreef menig meeslepende succesroman en is daarnaast bekend als heks. Die combinatie leidde vorig jaar tot de historisch twijfelachtige roman ‘De heks van Limbricht’, over een vrouw die in 1674 in Limburg als heks berecht werd. Onlangs pleitte Smit voor de postume vrijspraak van alle vermeende heksen (overwegend vrouwen) die in Nederland in de Renaissance zo gruwelijk aan hun einde zijn gekomen. Lees verder →

Geschrapte Middeleeuwse heldinnen

Geplaatst op door

Recensie van Janina Ramirez, ‘Femina. Een nieuwe geschiedenis van de Middeleeuwen, via de vrouwen die daaruit zijn geschrapt.’ Uit het Engels vertaald door Mario Molegraaf. Prometheus, 429 blz.

Niets zo veranderlijk als de geschiedenis. Altijd begrepen dat de plunderende Vikingen gehoornde helmen droegen, blijkt dat een verzinsel te zijn van de man die in 1878 de kostuums ontwierp voor Wagners Der Ring des Nibelungen: de Noormannen zouden wel gek zijn om met zulke gevaarlijke uitsteeksels op hun hersenpan uit vechten te gaan, zo blijkt uit alle grafvondsten uit hun tijd. Maar ja, zie zo’n vastgebakken beeld er maar eens uit te krijgen bij de striptekenaars en verkleedwinkels. Nu zal geen mens last hebben van deze historische pekelzonde. Maar de ontdekking die een weetgierige Zweedse archeologe een paar jaar terug deed in een grafkamer uit de tiende eeuw, zou het gangbare beeld van de Middeleeuwen toch op z’n kop moeten zetten, ook omdat dat zoveel onthult over de arrogantie van onze eigen tijd. Lees verder →

De vrouw die in het Rampjaar kordaat de leiding nam

Geplaatst op door

Recensie van Sunny Jansen, ‘De vrouw die Friesland redde. Albertine Agnes en het Rampjaar 1672.’ Balans, 320 blz.

Nou fiets ik al jaren hier in de buurt langs de wat onooglijke Albertine Agnesstraat, maar nooit heb ik me afgevraagd wie dat was. Ja, iets prinsesserigs vermoedde ik, zo in een wijk waar de straatnamen een oranje kleurtje hebben met vernoemingen naar Willem, Sophia en Amalia. Blijkt Albertine Agnes, begrijp ik nu van historica Sunny Jansen (1974), de vrouw te zijn geweest die ooit Friesland heeft gered! Vanuit de monarchie gezien, zelfs heel Nederland! Dat we, als zij er niet geweest was, nu misschien wel allemaal Duits, of iets minder erg, Frans hadden gesproken! Lees verder →

Stel: je wordt wakker en bent opeens donkerbruin

Geplaatst op door

Recensie van Mohsin Hamid, ‘De laatste witte man.’ Uit het Engels vertaald door Saskia van der Lingen. De Bezige Bij, 189 blz.

Om maar even met een van de gedenkwaardigste openingszinnen uit de wereldliteratuur te beginnen: ‘Toen Gregor Samsa op een morgen uit onrustige dromen ontwaakte, ontdekte hij dat hij in zijn bed in een monsterachtig ongedierte was veranderd’. Franz Kafka zette er in 1915 zijn lezers mee op scherp in Die Verwandlung (De gedaanteverwisseling), een ontredderend verhaal over hoe iemand in de intimiteit van een gezin ten onder gaat aan sociale uitsluiting. Dus als de Brits-Pakistaanse schrijver Mohsin Hamid (1971) anno nu binnenvalt met: ‘Toen Anders, een witte man, op een ochtend ontwaakte, ontdekte hij dat zijn kleur was veranderd in een donker en onmiskenbaar bruin’, dan heeft hij me al meteen bij de kladden. Lees verder →